งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 195
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่ งชาติฉบับที่ 1 (2504-2509) เป็นต้นมาจนปัจจุบัน
ระบบเศรษฐกิจภาคตะวันออกเฉียงเหนือก็เข้าสู่ระบบทุนนิยมเต็มตัว ดังจะเห็นได้
จากผลงานวิจัยตอไปนี้
มณีวรรณ บัวจูม (2539) ได้ศึกษาวิ จัยวิถีชีวิตของชาวบ้านเวิน ต� ำบล
โนนศรีงาม อ�ำเภอศรีรัตนะ จังหวัดศรีสะเกษ พบว่าบ้านเวินมีลักษณะเป็นชุมชน
พึ่งตนเอง ใช้ภูมิ ปัญญาชาวบ้านในด้ านต่างๆ เช่ น บริโภคอาหารที่ได้จากแหล่ง
ธรรมชาติและรักษาโรคด้วยสมุนไพร โกเมท บุญไชย (2542) ศึกษาพัฒนาการ
ชุมชนริมฝั่งแม่น�้ำชี : ศึกษากรณีบ้านท่าไคร้ อ�ำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด พบ
ว่าพัฒนาการด้ านเศรษฐกิจของบ้านท่ าไคร้ ในอดีตเริ่มจากการท�ำนา หลังจาก
รัฐบาลประกาศใช้แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 1 เป็นต้นมา ก็
เริ่มมีการค้าขายมากขึ้น การพึ่งพาอาศัยกันของคนในชุมชนลดลง ชอบ ดีสวนโคก
(2543) ศึกษาเศรษฐกิจชุมชนหมู่บ้านอีสาน : ประวัติศาสตร์ เศรษฐกิจอีสาน
หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ถึงปัจจุบัน พบว่า ก่อนจะมีการประกาศใช้แผนพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ สภาพเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมเป็นแบบพึ่งพา
ตนเอง พึ่งพาธรรมชาติ และพึ่งพาสิ่งที่เหนือธรรมชาติ ชาวบ้านมี การช่วยเหลือ
เอื้อเฟื้อกันในชุมชน ต่อมาชุมชนอีสานเปลี่ยนแปลงไปอย่างเห็ นได้ชัด กล่าวคือ
การช่วยเหลือจากญาติพี่น้องลดลง การรักษาพยาบาลจะไม่ ใช้ยากลางบ้านหรือ
สมุนไพรและการเซ่นไหว้ผีแบบดั้งเดิมลดลงมาก
การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
มีผลงานวิจัยจ�ำนวน 27 เรื่อง เนื้อหาโดยรวมกล่ าวถึงสาเหตุ แห่งการ
เปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจของชุมชนภาคตะวั นออกเฉียงเหนือว่า ความเจริญที่
เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว เป็นผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทั้ งทางด้านสั งคมและด้าน
เศรษฐกิจ กลายเป็นเศรษฐกิจเพื่อการค้ามากขึ้น มีความสลับซับซ้ อนมากขึ้น
ท�ำให้เศรษฐกิจของชุมชนเข้าไปผูกติดกับกลไกของตลาดมากขึ้น ชุมชนต้องปรับ
เปลี่ยนระบบการผลิตโดยการน�ำเอาเทคโนโลยีสมั ยใหม่เข้ามาใช้เพื่อตอบสนอง