196 โสวัฒนธรรม
ให้ทันต่อความต้องการของผู้บริโภค ส่งผลให้ต้นทุนในการผลิตสูงขึ้น กลไกราคา
ถูกก�ำหนดโดยพ่อค้าคนกลาง การพึ่งพาอาศัยซึ่งกั นและกันของคนในชุมชน
ลดลง
ผลจากการพั ฒนาด้านเศรษฐกิจส่งผลให้ชุมชนพัฒนากลายเป็นชุมชน
แบบชุมชนเมือง ชุมชนเมื องเดิมกลายเป็นชุมชนเมืองขนาดใหญ่หรือกลายเป็ น
เมืองหลัก ความเจริญก่อให้เกิดอาชีพใหม่ๆ เกิดขึ้นอย่างหลากหลาย โครงสร้าง
เศรษฐกิ จชุมชนเปลี่ยนแปลงไปจากภาคเกษตรกรรมเป็นอุตสาหกรรม รายได้ต่อหัว
ต่ อครัวเรือนเพิ่มขึ้นแต่การกระจายรายได้ไม่มีความเป็นธรรม นอกจากนี้ ผลจากการ
พัฒนาเมืองหลักท� ำให้ที่ดินมีราคาสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้เกษตรกรที่มีฐานะ
ยากจนขายที่ดินที่อุดมสมบูรณ์ให้แก่นายทุน ละทิ้งอาชีพการเกษตรไปเป็นกรรมกร
ขายแรงงานในภาคอุตสาหกรรมในเมืองใหญ่ จากการศึกษาของมณีมัย ทองอยู่
(2546) เรื่องการเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจชาวนาอีสาน : กรณีชาวนาลุ่ มน�้ำพอง จังหวัด
ขอนแก่ น พบว่า พัฒนาการของเศรษฐกิจแบบทุนนิยมทั้งในระดับประเทศและระดั บ
โลกท�ำให้ภาคเกษตรอ่อนแอ เกิดการอพยพแรงงานจากภาคเกษตร เข้าสู่แรงงาน
ภาคอุตสาหกรรม ซึ่งก็สอดคล้องกับผลงานวิจัยของอนงนุ ช เทียนทองและประภัสสร
เตชะประเสริฐวิทยา (2542) เรื่องการเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจและสั งคมการถือครอง
ที่ดิน : กรณี ศึกษาบ้านกุดกว้ าง จังหวัดขอนแก่น พบว่าวิถีชีวิตชุมชนในระยะ
แรกมีระบบเศรษฐกิจเป็นแบบยังชีพ ต่อมามีความเจริญอย่างรวดเร็วส่งผลให้เกิด
การเปลี่ ยนแปลงด้านเศรษฐกิจและสังคม กลายเป็นระบบเศรษฐกิจแบบการค้า
มากขึ้นและมีความเป็นอยู่ที่ซับซ้อนมากขึ้น เป็นต้น
จากการศึกษาวิจัยพบว่ามี ปัจจั ย 2 ประการที่มีส่วนส�ำคัญในการ
ผลักดันโครงสร้างทางเศรษฐกิจของชุมชนอีสานเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ปัจจัย
แรกคือปัจจัยภายใน คืออัตราการเพิ่มประชากรอย่างรวดเร็วของชาวอีสาน ส่วน
ปัจจัยประการต่อมาคือปัจจัยภายนอกซึ่งเป็ นผลมาจากการประกาศใช้แผนพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติของรัฐบาลนั่นเอง