164 โสวัฒนธรรม
ข้อมูล เนื่องจากข้อมูลทางวัฒนธรรม มีลักษณะเป็นนามธรรม เช่น วิถีชีวิ ต ระบบ
ความคิ ดความเชื่อของผู้คน การศึกษาวิจัยจึงต้องใช้กลวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพที่มีวิธี
การที่หลากหลายร่วมด้วย ซึ่งมีทั้งการสังเกตการณ์ แบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม
การสัมภาษณ์เชิงลึก รวมถึงการสร้างความสนิ ทสนมคุ้นเคยกับพื้นที่ศึกษาและผู้
ให้ข้อมูลก็มีความส�ำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน โดยเฉพาะการศึกษาวิ จัยในประเด็น
ความขัดแย้ งนั้น จะเห็นได้ว่า นักวิจัยต้องใช้กลวิ ธีในการเก็บข้อมูลหลากหลาย
รูปแบบเพื่อให้ได้ข้อมูลที่มีความน่าเชื่ อถือยิ่งขึ้น ส่วนแนวคิดทฤษฎีที่ปรากฏใน
การสังเคราะห์งานวิจัยครั้งนี้ สรุปได้ว่าการวิจัยวั ฒนธรรมที่ใช้มุมมองใหม่ๆ ถึง
จะมีบ้างแต่ในการศึกษาที่สังเคราะห์ก็ยังคงพบว่า มีน้อยชิ้น ส่ วนใหญ่เป็นการ
ศึกษาวิจัยแบบรวบรวมองค์ความรู้ท้องถิ่น ภูมิปัญญาชาวบ้านเป็นหลัก ซึ่งก็เป็น
ที่น่ายินดี ว่า การวิจัยทางวัฒนธรรมที่ผ่านมาได้สร้างกระแสการให้ความส� ำคัญกับ
องค์ความรู้ท้องถิ่นที่ มีความแตกต่างหลากหลาย ซึ่งก่อนหน้านี้องค์ความรู้ท้องถิ่น
บางอย่างแทบจะสูญหายไปจากสังคมอย่างน่าเสียดาย
นอกจากนี้การวิจัยวัฒนธรรมด้ านพลังความคิ ดและภูมิปัญญายังผูกโยงกับ
ประเด็นการพัฒนามาโดยตลอด ซึ่งปัญหาการพัฒนาประเทศที่ผ่านมายังประสบ
ปัญหาอุปสรรคในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนอยู่ระดับหนึ่ง โดยเฉพาะ
อย่างยิ่งในด้านการพั ฒนาสังคม ซึ่ งหากจะพิจารณาในสายตาของนักวัฒนธรรม
ย่ อมจะเห็นว่า ปรากฏการณ์ ทางสังคมของการพัฒนาประเทศดังกล่าว เกิดจาก
ความไม่สมดุลของการพัฒนาวัฒนธรรมทางด้านวัตถุ และจิตใจ จึงท�ำให้เกิ ดปัญหา
การพัฒนาประเทศ ส่วนพลังความคิดเรื่องวัฒนธรรมกับการพัฒนา ที่ยังไม่ชัดเจน
นั้น เห็นควรว่าจะต้ องเน้น “การพัฒนาวัฒนธรรม” หรือ “การใช้วั ฒนธรรมเพื่อ
การพัฒนา” (สมศักดิ์ ศรีสันติสุข, 2539) ดังนั้ น จึงยากที่จะปฏิเสธได้ว่ามิติทาง
วัฒนธรรมมีความส�ำคัญกับการพัฒนาสังคมไทยเป็นอย่ างยิ่ง จึงเป็นความท้าทาย
ของนักวิจัยวัฒนธรรมที่จะน�ำองค์ความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมมาใช้ให้เกิดประโยชน์
และสอดรับกับสถานการณ์ทางสังคม ที่ เปลี่ยนแปลงอย่ างรวดเร็วได้ในกระแส
โลกาภิวัตน์ ปั ญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นไม่ว่าจะเป็นการดูหมิ่นดูแคลนทางชาติพันธุ์ที่