170 โสวัฒนธรรม
ท่ามกลางสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป แต่การศึกษาเปรียบเทียบให้ เห็นพลวัตอย่าง
ต่อเนื่องของชุมชนตัวอย่างที่ศึกษาในระยะยาวก็ยังมีน้อย รวมทั้งการใช้แนว
ความคิดทฤษฎีหลังทันสมัยนิยมก็ ยังคงปรากฏน้อยชิ้นเช่นกัน
ข้อเสนอแนะแนวทางการพัฒนางานวิจัยทางวัฒนธรรมด้านพลังความคิด
และภูมิปัญญาในอนาคต ดังต่อไปนี้
1. ควรต้องศึกษาวิจัยทางวัฒนธรรมด้านพลังความคิดและภูมิปัญญาอย่าง
ต่อเนื่องและลึกซึ้ง เพื่อหาแนวทางการพัฒนาการเรียนรู้ร่วมกันรวมทั้งการเผยแพร่
ความส�ำคัญด้านพลั งความคิ ดและภูมิปัญญาของคนในสังคม
2. ควรศึกษาการจัดการความรู้การวิจัยวั ฒนธรรมด้านพลังความคิดและ
ภูมิปัญญาเพื่อให้เกิดการบวนการถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่นต่อๆ ไป
3. ควรศึกษาแนวทางการประยุกต์การวิจัยวัฒนธรรมด้านพลังความคิ ด
และภูมิปัญญาให้สามารถใช้กับมิ ติต่างๆ เพื่อตอบสนองการเรียนรู้ รวมทั้งสร้าง
องค์ความรู้ใหม่ให้เท่าทันกับความเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วได้ใน
สถานการณ์ปัจจุบันของสังคมไทย โดยเฉพาะในภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ก�ำลังจะ
เกิดความเปลี่ยนแปลงอั นมีสาเหตุมาจากนโยบายของรัฐและประเทศเพื่อนบ้านใน
อนุภูมิ ภาคลุ่มน�้ำโขง
4. ควรสังเคราะห์ผลการวิจัย ซึ่งเป็นองค์ความรู้ ด้านพลังความคิดและ
ภูมิปัญญา ไปสู่การเสนอแนะเชิ งนโยบายต่อรัฐ เพื่อให้เกิดประโยชน์แก่สังคม
ท้องถิ่น และท�ำให้การพัฒนาตั้งอยู่บนรากฐานด้านพลังความคิดและภูมิปัญญาของ
ชุ มชน เพื่อน�ำไปสู่การพัฒนาของชุมชน โดยชุมชน เพื่อชุมชนอย่างยั่งยืน
5. ควรส่งเสริ มพัฒนานักวิจัยวัฒนธรรมหน้าใหม่ให้มากยิ่งขึ้น เพื่อสนอง
ความต้องการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ในบทบาทของนักวิจัยวัฒนธรรม ที่มีความรู้
ความสามารถในการศึกษาวิจัยและพัฒนาด้านพลังความคิดและภูมิปัญญา และ
วัฒนธรรมด้านอื่นๆ ในพื้นที่ชายแดนรอบด้าน ซึ่งเชื่อมโยงกับประเทศเพื่อนบ้าน
คือ เส้นทางระเบียงเศรษฐกิจตะวันออก-ตะวันตก (East-West Economic Corridor)