งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 167
แม้แต่มนุษย์ วิธีการหาความรู้แบบวิทยาศาสตร์จึงได้ลดทอนมนุษย์ให้กลายเป็น
เพียงวัตถุแห่งการศึ กษา เช่นเดียวกั บกรวด หิน ดิน ทราย และสัตว์
จากข้อจ�ำกัดของวิธีการหาความรู้แบบวิทยาศาสตร์ดังที่กล่าวมาท�ำให้เมื่อ
ราว 100 ปีก่อนมีความพยายามในแวดวงปัญญาชน นักวิชาการ และนักคิดใน
การวิพากษ์วิธีการหาความรู้แบบนี้ ด้วยให้ความส�ำคัญกับแนวทางภาษาศาสตร์
แนวทางนี้ที่ไม่เชื่อว่าภาษาจะมีฐานะเป็นเพียงสื่อกลางหรือเป็นกระจกเงาที่สะท้อน
ความจริงได้อย่างตรงไปตรงมา อีกทั้งภาษาก็ไม่ ได้เป็นเพียงแค่เครื่ องมือที่มนุษย์ใช้
สื่อสารความคิดของตัวเองหรือสื่อสารโลกแห่งความจริงโดยทั่วไปเท่านั้น แต่ภาษา
เป็นตัวกระท�ำและเป็นส่วนหนึ่งของความจริง บางครั้งภาษาก็บิดเบือนและบางครั้ง
ก็เป็นผู้ควบคุมกฎ ดังนั้น ความส�ำคัญของมนุษย์ในฐานะผู้ศึกษาตามแนวทางนี้จึง
ค่อยลดความส�ำคัญลง เดิมมองว่าผู้ศึกษามีฐานะเป็นผู้สังเกตการณ์ ผู้ตีความ หรือ
ไม่ก็เป็นผู้กระท�ำ/ผู้เขียนเรื่องราวของตัวเองโดยเอาระบบความคิดบางอย่างมาใช้
ก็กลายมาเป็นการมองมนุษย์ ที่เป็ นผู้ศึกษาว่าเป็ นเพียงร่างทรงของภาษาที่ใช้ในการ
เขียนเท่ านั้น นั่นคือเขาไม่ได้เขียน แต่ภาษาเขียนผ่ านตัวเขาไป ปัจจุบันมีการน�ำเอา
ทฤษฎีหรือวิธีการศึกษาตามแนวทางภาษาศาสตร์มาปรับใช้ศึกษากับหลายสาขา
วิชา โดยเฉพาะอย่างยิ่งสาขาประวัติศาสตร์และมานุษยวิ ทยา
นอกจากนี้ แนวทางการศึกษาปรากฏการณ์นิยม (phenomenology) ได้เป็น
ที่นิยมในการศึ กษาปรากฏการณ์ทางสั งคมและวัฒนธรรม เนื่องจากยังมีฐานคิด
ประจักษ์ นิยมเช่ นกัน แต่สลัดวิธีคิดแบบเดิม โดยจะให้ความส�ำคัญของข้ อมูลที่
เป็นความรู้สึกนึกคิด พฤติกรรมของมนุษย์ และการให้ความหมายที่มนุษย์ให้ต่อ
ปรากฏการณ์ทางสังคมและวั ฒนธรรม จึงเน้นวิธีการศึกษาเชิงคุณภาพ
ที่กล่าวมาเป็นภาพรวมการเคลื่อนตัวทางวิชาการ ซึ่งดูคล้ายกับว่าเป็นความ
หมกมุ่นในทางวิชาการในช่วง 100 ปีที่ผ่านมาซึ่ งวนเวี ยนอยู่แต่กับเรื่ องราวสถานะ
ของผู้ศึกษากับภาษา เนื่องจากบรรดานักคิดและนักวิชาการมีฐานะเป็ นผู้ศึกษา
ที่ไม่สามารถท�ำสิ่งอื่นใดได้นอกจากการเขียนงานวิจัย จึงไม่แปลกใจที่ข้อถกเถียง
เหล่านี้จึงล้วนเกิดขึ้นในหมู่นักวิชาการเท่ านั้นโดยที่ไม่เกี่ยวข้องกับตัวผู้ถูกศึ กษาหรือ