162 โสวัฒนธรรม
กั บกลไกการรักษาภายในด้านจิตใจควบคู่กันไปด้วย นอกจากนี้ งานวิจัยด้านสุขภาพ
และวัฒนธรรม ยังมีการศึกษาวิจัยที่ผูกโยงถึงเรื่องของความเข้มแข็งของชุ มชนกับ
ระบบการจัดการดูแลสุขภาพโดยชุมชนเอง รวมถึงงานวิจัยอีกหลายชิ้นที่ศึกษาเกี่ยว
กับการใช้ทุนทางสังคมในชุมชนท้องถิ่นดูแลผู้ติดเชื้อเอดส์ และการวิจัยที่เกี่ยวกับ
การดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งเป็นที่น่าสังเกตว่า งานวิจัยด้านการดูแลผู้สูงอายุในบริบทของ
สั งคมปัจจุบันยังคงมีไม่มากนัก
ส่วนด้ านวัฒนธรรมกับการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม ประเด็นการ
ศึกษาวิจัยส่วนใหญ่เน้นหนักเกี่ยวกับการสนับสนุนให้ชุมชนท้องถิ่นลุกขึ้นมามี
ส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมร่ วมกับองค์ กรส่วนท้องถิ่นและ
หน่วยงานรัฐอื่นๆ ทั้ งนี้ส่วนหนึ่งเป็นผลสืบเนื่องจากกระแสการสะท้อนกลับปัญหา
ที่เกิดจากการพัฒนาของรัฐ ซึ่งเป็นการรวบอ�ำนาจและผูกขาดเพียงฝ่ายเดียวของ
รัฐในกระบวนการจัดการทรัพยากรของประเทศตลอดเวลาที่ผ่านมา ซึ่งแน่นอนว่า
มีปัญหาความขัดแย้งระหว่างรัฐกั บประชาชนมาโดยตลอดเช่นกัน ในสภาพการณ์
ปัจจุบันที่จ�ำนวนประชากรเพิ่มมากขึ้น ขณะที่ที่ดินหรือทรัพยากรธรรมชาติลดน้อย
ถอยลง ท�ำให้เกิดความขัดแย้งเกี่ยวกับการแย่งชิงทรัพยากรทั้งในระดับปั จเจกบุคคล
ชุ มชน และตัวแทนการจัดการของรัฐ งานวิจัยด้ านวัฒนธรรมกับการจัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จึงสะท้อนให้เห็น
ถึ งการใช้ภูมิปัญญาชาวบ้าน ทุนทางสังคมในชุ มชนและการเข้ามามีส่วนร่วมใน
การออกสิทธิ์ออกเสียงและร่วมมือกันในการจัดการแบ่งปัน เพื่อให้ทุกคนในชุมชน
เข้าถึงทรัพยากรต่างๆ ได้อย่างเท่าเทียม รวมถึงการศึกษาวิจัยในเรื่องของขบวนการ
เคลื่อนไหวทางสั งคมของประชาชน (social movement) มีกระบวนการในการโต้ตอบ
การต่อรองกับอ�ำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดของตัวแทนรัฐที่จะเข้ามาจัดการทรัพยากรที่
มีความส�ำคัญกับความอยู่รอดของประชาชนในท้องถิ่นนั้นๆ ซึ่งงานวิจัยได้ชี้ให้เห็น
ถึ งพลังของชุมชนในการเคลื่อนไหว และชุมชนเองก็ได้ ใช้หลักคิดและภูมิปัญญาเน้น
เรื่องสิทธิของชุมชนในการคั ดค้านกับอ�ำนาจเผด็จการของรัฐที่คิดมาให้แบบเบ็ดเสร็จ
ตายตัว แต่ทว่าได้ส่งผลกระทบสร้างความเดือดร้อนให้เกิดกับชุมชน