168 โสวัฒนธรรม
ชาวบ้านในท้ องถิ่นต่างๆ แต่อย่างใด อย่างไรก็ตาม ปั จจุบันได้เกิดแนวทางการ
วิจัยแบบมีส่วนร่วม ซึ่งแตกต่างไปจากแนวทางการหาความรู้ต่างๆ ที่มีมาก่อนหน้า
โดยมุ่งให้ความส�ำคัญกับการปรับเปลี่ยนสถานะของมนุษย์ผู้ถูกศึ กษา ที่เดิ ม
เป็นเพียงวัตถุในการศึกษาที่สามารถจะจัดแบ่ง/จ�ำแนกให้เป็นอะไรก็ได้กลายเป็น
ผู้ศึกษาร่วมกัน อันเป็นการเปลี่ยนความสัมพั นธ์เชิงอ�ำนาจระหว่างผู้ศึกษากับผู้ถูก
ศึกษาใหม่ รวมทั้งให้ความส�ำคัญกับประเด็นที่ว่าแหล่งของความรู้ไม่ได้มีเพียงใน
เอกสาร แต่มีอยู่หลายแหล่งและมีวิธีการได้หลายกระบวนการ แตกต่างจากกลุ่ม
นักวิชาการผู้หมกมุ่นในประเด็นภาษาที่ยังยึดติดเฉพาะแต่เพียงเรื่ องราวในเอกสาร
เท่านั้น (อนุสรณ์ อุณโณ 2546)
ส�ำหรับการส�ำรวจสถานภาพความรู้การวิจัยวัฒนธรรมด้านพลังความคิ ด
และภูมิปัญญาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือก็มีมุมมองหลายอย่างที่ไม่แตกต่าง
ไปจากกระบวนการค้นหาความจริงแต่ทว่าก็มีการปรับเปลี่ยนไปตามบริบทด้ วย
และเป็นการคัดสรรงานวิจัยเกี่ยวกับวัฒนธรรมในภาคตะวันออกเฉียงเหนือในช่วง
ทศวรรษ 2540 เพื่อประเมินสถานภาพขององค์ ความรู้ เพื่อสังเคราะห์องค์ความรู้ รวม
ทั้งการประมวลข้อเสนอแนะ เพื่อปรับเป็นแนวทางในการพัฒนาสังคมและท้องถิ่น
ผลจากการศึกษาครั้งนี้สรุปได้ 3 ประการ กล่าวคือ ประการที่หนึ่ง ประเด็นพลัง
ความคิ ดและภูมิปัญญา มีความหลากหลายครอบคลุ มทั้งด้านความรู้และความเชื่อ
ภูมิปัญญาพื้นบ้าน ด้านสุขภาพ การละเล่น นิทานพื้นบ้าน ภาษา ประเพณี
พิธีกรรม สถาปัตยกรรมพื้นถิ่น งานวิจัยสะท้อนให้เห็นถึงการสืบทอด ผลิตซ�้ำ และ
สร้างใหม่ในทางวัฒนธรรมของกลุ่มต่างๆ ที่ต้องปรับตัวเพื่อความอยู่รอดท่ามกลาง
ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในสังคม รวมถึงการปรับใช้ภูมิปัญญาวั ฒนธรรม ให้
เกิดมูลค่าทางเศรษฐกิจ และเป็นทุ นทางสังคมในการพัฒนาชุมชน ให้กลายเป็น
ชุมชนเข้มแข็งและสามารถด� ำรงอยู่ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงของสังคมได้อย่าง
ยั่ งยืน งานวิจัยได้สะท้อนให้เห็นถึงภูมิปัญญาของท้องถิ่นที่ถ่ายทอด ปรับเปลี่ยนไป
ตามการเปลี่ยนแปลงของสังคม และพบถึงความสอดคล้ องได้เป็นอย่างดีกับสังคม
โลกาภิวัตน์ ชุมชนอีสานสามารถพึ่งตนเองได้ถ้ารู้จักอนุรักษ์และสืบทอดเรื่องของ