งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 161
ของประชาชนในพื้นที่เป้าหมายของโครงการดังกล่าว นอกจากนี้ในด้านการวิจัย
วัฒนธรรมการพัฒนา ยังมีการวิจัยที่ครอบคลุมไปถึงประเด็นต่างๆ กล่าวคือ การ
ศึกษาวิจัยวัฒนธรรมชุมชนกับการเปลี่ ยนแปลงทั้งทางด้านสังคม เศรษฐกิจ ซึ่ง
หมายรวมถึงปัญหาที่เกิดจากสภาพสังคมที่เปลี่ยนไป เช่น การเปลี่ยนแปลงของ
ระบบการผลิตจากสังคมเกษตรไปสู่การอพยพ การเคลื่อนย้ายจากชุมชนท้องถิ่น
เข้าสู่หัวเมืองใหญ่ในภูมิภาคต่างๆ เพื่อเข้าสู่การเป็นแรงงานในระบบอุตสาหกรรม
ซึ่งระบบอุตสาหกรรมไม่เพียงแต่จะกระจุ กตัวอยู่ในหั วเมื องใหญ่ๆ หรือในเขตนิคม
อุตสาหกรรมเท่านั้ น แต่ระบบอุตสาหกรรมยังได้ลุกลามเข้ามาสู่ ชุมชนท้องถิ่นใน
รูปแบบของการจ้างงานเหมาช่วง หรือแรงงานนอกระบบ ผลจากการศึกษาวิจัย
ได้สะท้อนให้ เห็นถึงการปรับตัวของประชาชนในท้ องถิ่นที่ขาดทุนรอน หรือการ
ศึกษาที่สูงตามที่สังคมจะยอมรับได้ เพื่อใช้ต่อสู้ต่อรองในโลกยุคสมัยโลกาภิวัตน์
การปรับเปลี่ยนระบบเศรษฐกิจยังชีพในครัวเรือน จึงส่งผลสืบเนื่องไปสู่การผลิตซ�้ำ
และสร้างใหม่ในเชิงวัฒนธรรม ดังเช่นสะท้อนในงานวิจัยทางวัฒนธรรมว่าด้วยเรื่อง
ขบวนแห่ผ้าป่า ทอดกฐิน ของกลุ่มแรงงานในระบบอุตสาหกรรม ทั้งในประเทศและ
ต่างประเทศ เป็นการปรับแปลงความคิด ความเชื่อ ความศรัทธาในพุทธศาสนาที่
สอดรับกับสภาพสังคมชนบทสมัยใหม่
นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยวัฒนธรรมที่เชื่อมโยงกับเรื่องการดูแลสุขภาพ ซึ่งมี
ทั้งเป็นงานวิจัยที่สะท้อนการรวบรวมองค์ความรู้ของกลุ่มชาติพันธุ์ หรือองค์ความรู้
ท้องถิ่นที่เกี่ยวกับการดูแลสุขภาพ งานวิจัยหลายชิ้นศึกษาการผสมผสานระหว่าง
ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการดูแลสุขภาพเข้ากับการดูแลสุขภาพในรูปแบบสมัยใหม่ ที่
ให้ความส�ำคัญกับยาปฏิชีวนะและกระบวนการรักษาพยาบาลตามหลักการแพทย์
แผนปัจจุบัน ซึ่งผลจากการศึ กษาวิจัยได้สรุปบทเรียนส�ำคัญถึงระบบการดูแล
สุขภาพตามหลักการแพทย์สมัยใหม่ว่ า ไม่ควรละเลยทุนทางสังคมหรื อองค์ความรู้
เกี่ยวกับสุขภาพที่มีอยู่ในชุมชนท้องถิ่นมาปรับใช้ และเชื่อมต่ อผสมผสานองค์ความรู้
ความเชื่อ ซึ่งจะเป็นผลดีกับผู้รับการรักษาให้หายจากโรคภัยไข้เจ็ บได้ เนื่องจาก
ภูมิปัญญาท้องถิ่นไม่เพียงแต่รักษาอาการทางร่างกายเท่านั้น แต่ยังให้ความส�ำคัญ