งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 157
ความหมายของการพัฒนาโดยอิงจากสัญลักษณ์ ทางวัฒนธรรมเก่าและใหม่
กลไกอ�ำนาจรัฐมีอิทธิพลต่อการสร้างความคิดเรื่องการพัฒนาของชาวบ้าน ได้แก่
โรงเรียน หน่วยราชการท้องถิ่น ส่วนบทความของสมศักดิ์ ศรีสันติสุข (2546) เรื่อง
การประเมินความยากจนแบบมีส่วนร่วมในกลุ่ มชาติพันธุ์ กะเลิงบ้านทรายแก้ว
ต�ำบลกุดบาก อ�ำเภอกุดบาก จังหวัดสกลนคร งานชิ้นนี้ศึกษาการประเมินความ
ยากจนแบบมีส่วนร่วม ของกลุ่ มชาติพันธุ์กะเลิง จังหวัดสกลนคร โดยใช้วิธีการ
สนทนากลุ่ม พบว่าความหมายของความยากจนเป็นมิติทางใจและทางกายภาพ
สาเหตุของความยากจนในทัศนะของคนจนคือ ด้านภูมิศาสตร์ที่ต้องอาศั ยและ
พึ่งพิ งธรรมชาติในการเก็ บหาของป่าและอาหารและด้านคมนาคมที่ ติดต่ อกับ
ภายนอกล�ำบาก
บทความของอรทัย ศรีทองธรรม (2541) เรื่อง วัฒนธรรมความเชื่อหมู่บ้าน
อีสานในการอนุรักษ์ป่าชุมชน กรณี ศึกษา : หมู่ บ้านในอ�ำเภอเดชอุดม จังหวัด
อุบลราชธานี เป็นงานที่ศึกษาเกี่ยวกับวัฒนธรรมความเชื่ อของชาวบ้านอีสานที่ มีต่อ
การอนุรักษ์ป่าชุมชน การเปลี่ยนแปลงความเชื่อและปัจจัยที่มีผลกระทบต่ อความเชื่อ
การเก็บข้อมูลได้จากการสัมภาษณ์ผู้รู้ในชุมชน ศึกษาบ้านนาดี ในอ�ำเภอเดชอุดม
จังหวัดอุบลราชธานี พบว่า ความเชื่ อและพิธีกรรมเกี่ยวกับผีปู่ตาและผีเจ้ านาย
ความเชื่อเรื่องป่าช้า และความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ มี ผลต่อ
พฤติกรรมในการอนุรักษ์ป่าชุมชนในรูปการก�ำหนดเป็นกฎเกณฑ์ ข้อห้าม บทลงโทษ
และก�ำหนดบทบาทหน้าที่ของชาวบ้ านในการอนุรั กษ์ป่าชุมชน และยังมีอิทธิพลต่อ
วิถี ชีวิตก� ำหนดบรรทัดฐานทางสังคม ที่ส�ำคัญคือเป็นที่ยึ ดเหนี่ ยวจิ ตใจของ
ชาวบ้านในทุกเรื่อง และมีปัจจัยต่างๆ เข้ ามาก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านการ
ประกอบอาชีพที่เป็นรายได้หลัก โครงสร้างประชากรและความสัมพันธ์ในชุมชน
บทความของชอบ ดีสวนโคกและอุ ดม บัวศรี (2546) เรื่อง เจ้าโคตร :
ผู้เว้าแล้วแล้วโลด งานชิ้นนี้ ศึกษาระบบเจ้าโคตร ซึ่ งเป็นระบบดั้งเดิมที่ ถือเป็นระบบ
หรือกฎที่ส�ำคัญต่อสังคมอีสาน เจ้าโคตร : การจัดการความขัดแย้ง ในวัฒนธรรม
อีสาน เป็นระบบที่ ทุกคนได้ถือเป็นระบบในฐานะเป็นสถาบัน สถาบันเจ้าโคตร