งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 153
ภูมิปัญญาชาวบ้านกับการพั ฒนาอี สาน เป็นบทสรุปจากการอภิปรายในงาน
ช่อพะยอมบาน 2543 วันที่ 4 ธันวาคม 2543 หัวข้อเรื่อง ภูมิปัญญาชาวบ้านกับ
การพัฒนาอีสาน ซึ่งสรุปได้ว่า สิ่งที่มีค่าทุนเดิมคือทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่เป็น
ทุนเดิ มในท้องถิ่น ทั้งดิน หญ้า ป่าดง วัว ควาย นก หนู นี่คือความหลากหลายทาง
ชีวภาพ ทุกชีวิ ตอยู่รวมกันคือมีค่ามหาศาล คือทุนอันยิ่งใหญ่ แรงงานสองสามพัน
คนไปท�ำงานให้คนเดียว แรงงานมี ค่ามหาศาล วัฒนธรรมการแบ่งปันเอื้ออาทร
ต่อกันในชุ มชน กลุ่มอินแปงเป็นกลุ่มชาวบ้านพัฒนาภูมิ ปัญญา พัฒนาธรรมชาติ
ร่วมกับองค์กรของรัฐบาลและเอกชน ยุคปัจจุบันนี้ส�ำคัญที่สุดคือ การพัฒนาคน
จึงต้องพัฒนาปัญญาให้เกิดความสามารถคืนสู่รากเหง้า คือประยุกต์เอาสิ่งเก่าและ
สิ่งใหม่สอดคล้องกลมกลืนมาพัฒนาให้เกิดประโยชน์
งานวิจัยของวิลาวัลย์ เอื้อวงศ์กูล (2542) เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างพัฒนาการ
ของเมืองกับการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรม : กรณี ศึกษาเมืองเรณูนคร การศึ กษาได้
แบ่งพัฒนาการของพื้ นที่ศึกษาออกเป็น 3 ยุค คือ ในยุคดั้งเดิม (พ.ศ.2387-2446)
ยุคของการเปลี่ยนแปลง (พ.ศ.2447-2488) และยุคปัจจุบัน (พ.ศ.2489-2542) ลักษณะ
ทางกายภาพของเมืองเรณูนครเปลี่ยนแปลงไปมาก ทั้ งด้านโครงสร้างพื้ นฐาน
และระบบโครงข่ายการคมนาคมซึ่งเป็นผลสืบเนื่องมาจากนโยบายมุ่ งเน้นการ
พัฒนาเพื่อให้เกิ ดความมั่นคงของชาติ วิถีชีวิ ตของชุมชนได้ถูกปรั บเปลี่ยนจากที่
เคยเรียบง่าย มาสู่ระบบสังคมที่ซับซ้อนมากยิ่งขึ้น ซึ่งส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงทาง
กายภาพ การใช้พื้นที่เมืองตลอดจนวิถีชีวิ ตของคนเมืองเรณูนครไปด้วย พัฒนาการ
ของเมืองเรณูนครที่เกิดขึ้นได้สะท้ อนให้เห็นรูปแบบวัฒนธรรมใหม่ในการด�ำเนิน
ชีวิตที่มุ่งหาความเป็นส่ วนตัวหรือกระแสปั จเจกมากกว่าวัฒนธรรมร่ วมที่เคย
ยึดถือปฏิ บัติในระดับชุมชน จากการศึกษาพบว่า การจะรักษาวั ฒนธรรมชุมชนให้
ยั่งยืนควบคู่ไปกับการพัฒนาเมือง น่าจะต้องไม่มองวัฒนธรรมว่าเป็นสิ่งที่หยุคนิ่ง
การใช้พื้นที่เมืองเพื่ อให้เกิ ดกิจกรรมทางวัฒนธรรมไม่ควรกระจุกอยู่ที่ใดที่หนึ่งจน
เกินไป และงานวิ จัยของโชคชัย เทวานฤมิตร (2543) เรื่อง วัฒนธรรมกับการพัฒนา
หมู่บ้าน : กรณีศึกษาบ้านสวายสอ ต�ำบลเมืองไผ่ อ�ำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์