งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 155
องค์ความรู้ของชุมชนท้องถิ่น
ส�ำหรับเบญจวรรณ นาราสัจจ์ (2541) ได้ศึกษาการรั บช่วงการผลิตกับ
ระบบความสัมพันธ์ทางสังคมในชุ มชน ศึกษากรณี กิจการแหอวนในหมู่บ้าน
จังหวัดขอนแก่น เป็นการศึ กษาการรับช่วงการผลิตจากโรงงานเข้าสู่หมู่บ้านด้วย
ระบบตัวแทนหรือคนกลาง เพื่อท� ำความเข้าใจลักษณะความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นใน
เครือข่ ายรับช่วงการผลิต การเปลี่ยนแปลงความสัมพันธ์ทางสังคมที่เกิ ดขึ้นใน
หมู่บ้าน พบว่า การรับช่วงการผลิตอวนในฐานะกิจกรรมทางเศรษฐกิจ ไม่เอื้ ออ�ำนวย
ให้เกิดกลุ่มความสัมพันธ์ทางสังคมแบบใหม่ และเงื่อนไขในการท�ำงานเปิดโอกาส
ให้ผู้ปะอวนร่วมกิจกรรมทางสังคม เพื่อรักษาความสัมพันธ์ต่อคนรอบข้างไว้ การ
รับช่วงการผลิตอวนช่วยส่งเสริมความสัมพันธ์ทางสังคมภายในหมู่บ้านให้เข้มแข็ง
ขึ้น มีรายได้เป็นเงินสดอย่างสม�่ำเสมอ มีความเป็นอยู่ที่ดี มีเครื่องอ�ำนวยความ
สะดวกต่างๆ ส่งเสริมการศึกษาแก่ลูกหลาน ร่วมท� ำบุญช่วยเหลือ บริจาคแก่
กิจกรรมส่วนรวมของหมู่ บ้าน ก่อให้เกิดแนวโน้ มการเปลี่ยนแปลงความสัมพันธ์
ภายในครัวเรือนและชุมชน คือผู้หญิงเป็นผู้ปะอวนมีความส�ำคัญขึ้น และธวัชชัย
เพ็งพินิจ (2544) ได้ศึกษาวิถีชีวิ ตของเกษตรกรชานเมืองภายหลังการขายที่ ดิน
ท�ำกิน : กรณีศึกษาบ้านโนนม่วง หมู่ที่ 3 ต� ำบลศิลา อ�ำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น
พบว่า บ้านโนนม่วงเกิ ดจากการอพยพย้ายถิ่นเพื่อแสวงหาที่อยู่อาศัยและที่ดินท�ำกิน
ชาวบ้านมีอาชีพเดิมคือ การท� ำนาในที่ดินท�ำกินของตนเอง หลั งจากขายที่ดินท�ำกิน
ชาวบ้านอพยพเข้าไปท�ำงานรับจ้างในภาคอุตสาหกรรมและบริการในตัวเมืองและ
อีกส่วนก็ประกอบอาชีพอื่นๆ ในหมู่บ้าน ปัจจัยที่มีผลต่อการขายที่ดินได้แก่ ภาระ
หนี้สิน ค่านิยม การขยายตัวของเมือง และภาวะความแปรปรวนของธรรมชาติ ซึ่ง
เกิดผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงขึ้นในโครงสร้างทุกส่วนในหมู่บ้ าน ไม่ว่าจะเป็น
ด้านสังคม วัฒนธรรม พฤติกรรมของคนในหมู่บ้าน ท�ำให้รากฐานทางความคิดและ
ค่านิยมเปลี่ยนแปลงไป
งานวิจัยของพัชรินทร์ ลาภานันท์ (2546) เรื่อง การปรับตัวทางวัฒนธรรมของ