งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 151
ความรู้ที่เกี่ ยวข้องกับการหาปลาได้ผ่านการถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น สิบปีที่ผ่านมาภาย
หลังการสร้างเขื่อนปากมูล ส่งผลให้เกิ ดการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมการหาปลาของ
ชุมชนลุ่มน�้ำมูลอย่างยิ่ง
บทความของสุวิทย์ ธีรศาศวัต (2545) เรื่อง ประวั ติศาสตร์เศรษฐกิจหมู่ บ้าน
อีสานห้าทศวรรษหลังสงครามโลกครั้ งที่สอง (พ.ศ.2488-2544) : กรณี ศึกษาบ้านบัว
จังหวัดสกลนคร เป็นงานศึกษาเกี่ยวกับประวัติศาสตร์เศรษฐกิจหมู่บ้านอีสานห้า
ทศวรรษหลังสงครามโลกครั้งที่สอง กรณีศึกษาบ้ านบัว จังหวั ดสกลนคร พบว่า
บ้านบัวเป็นหมู่ บ้านชาวกะเลิง ซึ่งอพยพหนีภัยสงครามในประเทศลาว มาตั้งรกราก
ที่เชิ งเขาภูพาน เมื่อ 117 ปีก่อนเป็นหมู่บ้านที่เคยอุดมสมบูรณ์ ในช่วงปี 2509
เป็นต้นมา เมื่อชาวบ้านเริ่มปลูกมันส�ำปะหลังเพื่อขาย ป่าไม้รอบๆ หมู่บ้านก็ถูก
ท�ำลาย ปัจจัยที่สี่ มาจากธรรมชาติก็ลดลง ประกอบกับประชากรเพิ่มขึ้นเป็น 7.4 เท่า
ในช่วง 64 ปี ท�ำให้พื้นที่ถือครองต่อครั วเรือนลดลง มีชาวบ้านที่ต้องซื้อข้าวกินถึง
ร้อยละ 70 ของครัวเรือนทั้งหมด แต่ในปัจจุบันครัวเรือนส่วนหนึ่งมีศักยภาพทาง
เศรษฐกิจสูงขึ้น ส่วนบทความของสมศั กดิ์ ศรีสันติสุข (2543) เรื่อง มองอนาคต :
บทวิเคราะห์วัฒนธรรมของคน ได้ศึกษาเกี่ยวกับวัฒนธรรมของคนอี สาน พบว่าเป็น
วัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีความเป็นพหุลักษณ์ มีความแตกต่างหลากหลาย
ที่ผ่านมาในอดีตการพัฒนาของรัฐก่อให้เกิดปัญหาความไม่สมดุล ซึ่งในช่วงต่อมา
มีการเรียนรู้ร่วมกั นของชุมชนในมิติวัฒนธรรมการพัฒนา และการปรับตัวของ
คนอีสานในอนาคต จะเกิดขึ้นจากพลังของพลวัตวัฒนธรรม
อย่างไรก็ตามการวิจัยวัฒนธรรมของคนอีสานยังมีความจ�ำเป็ นเพื่อจะได้
เข้าใจในระบบคิด การปรับตัวและการแก้ไขปัญหาของคนอีสานมากยิ่งขึ้น บทความ
ของอนงค์นุช เทียนทองและประภัสสร เตชะประเสริฐวิทยา (2542) การเปลี่ยนแปลง
ทางเศรษฐกิจและสังคมกั บการถือครองพื้นที่ดิน งานชิ้นนี้ศึกษาถึงการเปลี่ยนแปลง
ทางเศรษฐกิจและสังคมกับการถือครองพื้นที่ดิน กรณีศึกษา หมู่บ้านกุดกว้าง อ�ำเภอ
เมือง จังหวัดขอนแก่น พบว่า ความเป็นมาของหมู่บ้านเป็นระบบเศรษฐกิจแบบ
พอยังชีพ ต่ อมามีความเจริญอย่างรวดเร็ วเป็นผลท�ำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้าน