งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 149
ส�ำหรับโกเมท บุญไชย (2542) ได้ศึกษาพัฒนาการชุมชนริมฝั่งแม่น�้ำชี : ศึกษา
กรณีบ้านท่าไคร้ อ�ำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด พบว่าชาวบ้านอพยพเข้ามาอยู่ เมื่อ
150 ปีมาแล้ว เมื่อประชากรเพิ่มขึ้นจึงขยายตัวออกไปตามแนวริมฝั่งแม่น�้ำชี พ.ศ.2457
มีการตั ดถนน จึงได้ขยายออกมาอยู่ริ มถนนท่าน�้ำ ข้ามฝั่งแม่น�้ำชี พ.ศ.2485
ทางการจัดรูปแบบการจัดตั้งหมู่บ้าน และพ.ศ.2494 เริ่มขยายตัวออกมาอยู่ ทางเหนือ
ของถนน พัฒนาการด้านเศรษฐกิจ นอกจากนี้ในอดีตท�ำนา และเริ่มมี การค้าขาย
เพิ่มขึ้น ด้านสังคมนั้น การพึ่งพาอาศัยกันเริ่มลดลง ส่วนปัจจั ยที่มีอิทธิพลต่อการ
เปลี่ยนแปลงวิถีการด�ำเนินชีวิตของชุมชน ได้ แก่ การสร้างสิ่งสาธารณูปโภคของ
หน่วยงานภายนอก การส่งเสริ มอาชีพ ส่ วน ลินดา เพียวริทซ์ (2542 ) ได้ศึกษา
ความจริงทางประวัติศาสตร์หรือภาพมายา ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจครอบครัวอีสาน :
กรณีหมู่ บ้านแห่งหนึ่งในจังหวั ดชัยภูมิ งานชิ้นนี้ศึกษาข้อโต้แย้งที่ว่าครอบครัว
ชาวนาไทยในอดีตเป็นหน่วยงานที่ไม่มีหลั กในการจั ดองค์กรที่เป็นตัวชี้น�ำทาง
เศรษฐกิจ เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพเกี่ยวกับประวัติของชาวบ้านแต่ละครอบครัว
โดยเน้นที่กระบวนการผลิตข้าว พบว่ า ครอบครัวของชาวนาอีสานในอดีตเป็น
หน่วยงานการผลิตทางเศรษฐกิจที่เกิดขึ้น จากหลักการพื้นฐานขององค์กรชาวนา
ในอดีตเป็ นหน่วยพื้นฐานของการผลิต และการบริโภคที่มีความร่วมแรงร่วมใจ
ร่วมมือกัน โดยอาศัยความช�ำนาญของแรงงานขั้นต�่ำที่ถูกแบ่งแยกการท� ำงานตาม
พื้นฐานความสามารถในการผลิ ต รูปแบบการโอนที่ดินส่วนใหญ่อยู่ในรูปของมรดก
ตกทอด จากพ่อแม่สู่ลูก หรือการโอนอย่างไม่ เป็นทางการโดยการแต่งงานของลูกและ
เป็นทางการเนื่องจากการเสียชีวิตของพ่อแม่ การที่ครอบครัวเป็นหน่วยเศรษฐกิจที่
เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันสูงท�ำให้ความสัมพั นธ์ทางสังคมมีผลตรงต่อครอบครั ว
นอกจากนี้สพสันต์ เพชรค�ำ (2540) ได้ศึกษาปากยาม : หมู่บ้านประมงใน
ลุ่มน�้ำสงครามกับการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสั งคม พบว่าหมู่บ้านปากยาม
ตั้งอยู่ตรงที่แม่น�้ำยามไหลมาบรรจบกับแม่น�้ำสงคราม จึ งท�ำให้สภาพภูมิศาสตร์และ
สิ่งแวดล้อมมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตชาวบ้าน เนื่องจากมี ปลาน�้ำจืดนานาชนิด มีป่าบุ่ง
ป่าทาม ชาวบ้านมีอาชีพจั บปลาเป็นอาชี พหลัก โดยมีเครื่องมือในการจับปลา