148 โสวัฒนธรรม
พระเวสสันดร นอกจากนี้ในงานประเพณีบุญผะเหวดมี คติ ความเชื่อในการ
อั ญเชิ ญพระอุปคุ ตมาปกป้องคุ ้มครองมิ ให้เกิ ดเภทภัยอันตราย และให้โชค
ลาภแก่พุทธศาสนิกชนด้วย โดยสมมติเอาก้อนหินตามห้วย หนอง คลอง บึง
แม่น�้ำ นอกจากนี้บทความของสมชาย นิลอาธิ (2548) เรื่อง บุญเข้ากรรม เดือน
อ้ าย พิธีกรรมเริ่มต้นชีวิตใหม่ที่บริสุทธิ์ในวันปีใหม่ ไทย งานชิ้นนี้ ศึกษาประเพณี
บุญเข้ากรรมในเดือนอ้าย ซึ่งเป็นการศึกษาถึงประวัติศาสตร์และขั้นตอนของพิธีกรรม
บุญเข้ากรรม โดยชาวอีสานและลาวเรียกเดือนอ้ายอี กชื่อหนึ่งว่ าเดือนเจียง หรือ
เดือนเจืองนั่นเอง และน่าจะมีความเกี่ยวข้องกับวรรณคดีเรื่ อง “ท้าวฮุ่ง ท้าวเจือง”
ซึ่ งชาวข่าในแถบลุ่มน�้ำโขงให้ความเคารพนับถือท้าวเจืองกันมาก ความศรัทธาที่ มี
ต่อท้าวเจืองมีความส� ำคัญมากจนมีการน�ำมาใช้เรียกเป็นอีกชื่อหนึ่งของเดือนอ้าย
และบทความของสมชาย นิลอาธิ (2546) เรื่อง บวชควาย ในงานบุ ญบั้งไฟเห็ น
ร่องรอยการใช้ไถเมื่อ 2,500 ปี งานชิ้นนี้ ศึกษาพิธีกรรมบวชควายซึ่งแทรกอยู่ใน
วันโฮมหรือวันแห่ของงานบุญบั้งไฟที่บ้านแมด กิ่งอ�ำเภอเชียงขวัญ จั งหวัดร้อยเอ็ด
โดยจะเรียกคนที่บวชเป็นควายว่า ควายจ่าหรือควายฮาด ซึ่งจะแต่งกายโดยเปลือย
ท่อนบนทาดิ นหม้อจนด�ำ ที่เอวจะผูกด้วยไม้เนื้ออ่อนขนาดยาวและใหญ่ สลักเป็น
อวัยวะเพศชาย การบวชนั้นต้องไปบวชกับผีปู่ตาและคนที่บวชได้นั้นต้องได้มีการ
สื บทอดกันต่อๆ มา คนที่บวชเป็นควายจะต้องแสดงกิ ริยาท่าทางตามแบบควายจริง
ซึ่ งการบวชควายนี้ถือว่ าเป็นสัญลักษณ์แทนการท�ำนาและสะท้อนให้เห็นร่องรอย
ที่เป็นจุดเปลี่ยนของวัฒนธรรมการปลูกข้าว ตลอดจนบทความของพระมหาบุญชู
สิ ริบุญโญ (2544) เรื่อง สายมิ่ง สายแนน : ศาสตร์แห่งโลกสั นนิวาสของชาวอี สาน
งานชิ้นนี้ เป็นบทความเชิงวิชาการเกี่ยวกับสายมิ่ง สายแนน ซึ่งเป็นศาสตร์แห่ง
โลกสันนิวาสของชาวอี สาน พบว่า ความเชื่อจนเกิดเป็นจารีตประเพณีอันเกี่ยวกับ
สายมิ่ง สายแนน ฝังอยู่ในวิถีชีวิตของชนลุ่มน�้ำโขงตอนกลางมาเป็นเวลายาวนาน
สายมิ่ง สายแนน เป็นมิติหนึ่งของโลกสันนิวาส การเลือกคู่ครอง ซึ่งมีพัฒนาการขึ้น
มาเป็นล�ำดับ โดยมิได้หยุคอยู่กับที่ บางสังคมอาจจะมีพัฒนาการล่วงเลยมิ ติแห่ง
สายมิ่ง สายแนนมาอยู่ในมิ ติของการเลือกคู่ครองแบบอื่น