144 โสวัฒนธรรม
นอกจากนี้ศิริพร โคตะวินนท์(2543) ได้ศึกษาผู้หญิงในขบวนการเคลื่อนไหว
ของประชาชนชายขอบ กรณีศึกษาฝายราษีไศล : หมู่บ้านแม่มูนมั่ นยืน 2 และ 3
งานชิ้นนี้ศึกษาว่า มีเหตุผลเงื่อนไขใดที่ท�ำให้ผู้หญิงที่เป็นแกนน�ำและผู้หญิงทั่วไป
เข้าร่วมในขบวนการเคลื่อนไหว ในขบวนการเคลื่อนไหวนี้ผู้หญิงยอมรับบทบาท
อะไรบ้าง เหตุใดยอมรั บบทบาทนั้นแล้ วผู้หญิงเปลี่ยนแปลงหรือได้รับผลกระทบ
อะไรบ้าง จากการศึกษาเชิงคุณภาพพบว่ า เงื่อนไขที่ท�ำให้ผู้หญิงเข้าร่วมใน
ขบวนการต่ อสู้คือผู้หญิงเป็ นเจ้าของที่ดิน ได้รับผลกระทบจากน�้ำท่วมป่าบุ่งป่าทาม
และผู้หญิงได้ผ่านกระบวนการเรียนรู้ จึงเกิดความเชื่อมั่นในการลุกขึ้นมาต่อสู้ เป็น
ตัวแทนของครอบครัว การพิสูจน์ข้อเท็จจริง และการรู้สึกว่าสู้แล้วชนะ บทบาทของ
ผู้ หญิงในขบวนการเคลื่อนไหวมีหลากหลายทั้งบทบาทเดิมและข้ามบทบาทเดิม ใน
สถานการณ์การเคลื่อนไหวนี้ความเป็นผู้หญิงถูกน�ำมาใช้ประยุกต์วิธีการต่อสู้ได้จาก
การเข้าร่วมการเคลื่อนไหว
ส�ำหรับงานวิจัยของนาตยา อยู่คง (2542) เรื่อง การเปลี่ ยนแปลงสถานภาพ
และบทบาทของลูกเขยในสังคมอีสาน เป็นการศึกษาการเปลี่ยนแปลงสถานภาพ
และบทบาทของลูกเขยในสังคมอีสานว่า มีการเปลี่ยนแปลงอะไรบ้างอย่างไรบ้าง
ซึ่ งจะเน้นการศึกษาทางด้านสังคมและวัฒนธรรม วิถีชีวิตความเป็นอยู่และรูปแบบ
ความสัมพันธ์ระหว่ างพ่อตาแม่ยายกับลูกเขย และวิ เคราะห์ถึงปัจจัย เงื่อนไข
ต่างๆ ของสังคมที่ได้ก�ำหนดสถานภาพและบทบาทของลูกเขย และที่ ท�ำให้เกิด
การเปลี่ ยนแปลงสถานภาพและบทบาทลูกเขย รวมทั้งศึกษาผลกระทบของการ
เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น ในปัจจุบันได้เกิดการเปลี่ยนแปลงสถานภาพ และบทบาท
ลูกเขย โดยมี บทบาทและมีสถานภาพสูงขึ้น เป็ นแรงงานหลักที่ส�ำคัญให้กับ
ครอบครัวฝ่ายหญิง เป็นผู้หารายได้หลักมาให้กับครอบครัวฝ่ายหญิงได้ใช้จ่ายใน
การด�ำรงชีวิ ต มีอิสระในการด�ำเนินชีวิ ตมากกว่าในอดีต ไม่ต้ องพึ่งพาปัจจัยการ
ผลิตของพ่อตาแม่ยายเป็นหลักเหมือนเดิ ม จึ งไม่จ�ำเป็นต้องตกอยู่ภายใต้อาณัติ
ของพ่อตาแม่ยายอีกต่อไป ส�ำหรับชนินทร จารุจันทร์ (2540) เรื่อง ผู้ เฒ่ามีลูก :
แบบชีวิตและการปรับตัวของยายเลี้ยงหลาน กรณีศึกษาบ้านภูเหล็ก ต�ำบลภูเหล็ก