งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 143
ขาดโอกาสมีส่วนร่วมในชุมชน การเข้าถึงและควบคุ มทรัพยากรต่างๆ รวมถึงข้อมูล
ข่าวสารผู้หญิง
เช่ นเดียวกับบทความของบัวพันธ์ พรหมพั กพิง (2542) เป็นเรื่องความสั มพันธ์
หญิงชายและสิทธิทางทรั พย์สินในสังคมชนบทอี สาน ได้ศึกษาความสัมพันธ์หญิง
ชายและสิทธิทางทรัพย์สินในสังคมชนบทอีสาน ผลการศึกษาพบว่า การควบคุม
ก�ำกับทรัพย์สินโดยเฉพาะที่ดินในสังคมอีสานดั้งเดิมไม่มีข้อกีดกันส�ำหรั บผู้หญิง
ประเพณีดังกล่ าวตกทอดมาถึงปัจจุบันแต่ระบบเศรษฐกิจแบบทุ นนิยมและการ
แทรกแซงของรัฐท�ำให้สถานะของผู้หญิงเปลี่ยนไป หน่วยครัวเรือนถูกผนวกเข้ากับ
ระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมท�ำให้ เกิดการอพยพแรงงาน แรงงานรั บจ้างทั้งหญิง
ชาย สามีจะไปท�ำงานในภาคเศรษฐกิจสมั ยใหม่ ส่วนภรรยาจะรับผิดชอบงานบ้าน
อยู่ในชนบท
นอกจากนี้บทความของพัชริ นทร์ ลาภานั นท์ (2547) เรื่อง ผู้หญิงชนบทกับ
ขบวนการเคลื่อนไหวสิ่งแวดล้อม : วิธีคิดและ “พื้นที่ การต่อสู้” เป็นงานที่ศึกษาเกี่ยว
กับผู้หญิงที่เข้าร่วมในขบวนการเคลื่อนไหวทางสิ่งแวดล้อม พบว่า การเข้ามาร่วม
ในขบวนการนี้ท�ำให้ผู้หญิงมีมุมมองต่อรัฐและสังคมในเชิงวิพากษ์มากขึ้น ขณะที่
การมีบทบาทเชิงรุกในเวทีสาธารณะ ผู้หญิงเหล่ านี้ต้องเผชิญกับแรงเสี ยดทาน
ของครอบครัวและชุ มชน ผู้หญิงเหล่านี้ต่างมองว่าความต่างระหว่างหญิงชายเป็น
ความต่างที่เกื้อกูลกันและต่างก็มีความส�ำคัญต่อขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคม
ทั้งสิ้น ส่วนงานวิจัยของจรัญญา วงษ์พรหม (2541) เรื่อง ผู้หญิงอีสาน : ทางเลือก
ศักยภาพและแนวทางการพัฒนา : รวมบทความและบทวิเคราะห์ประสบการณ์
และความรู้เกี่ยวกับผู้หญิง ในงานชิ้นนี้ ศึกษาเกี่ยวกับผู้หญิงในสังคมอีสานที่มัก
ประสบชะตากรรมเอาเปรียบทางเพศในรูปแบบต่างๆ เสมอ แต่ก็มีพลังความแกร่ง
ที่แอบแฝงอยู่และเผยแพร่ให้เห็นจากการสืบทอดทางวัฒนธรรม ผู้หญิงอีสานยังมี
บทบาทในกระบวนการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ และสังคมของภูมิภาค และ
เศรษฐกิจของไทย ทั้งในบทบาทเดิมในภาคเกษตรกรรมไปถึงบทบาทใหม่ๆ ในภาค
อุตสาหกรรม และควรสนับสนุนสร้างจิตส�ำนึก ความภาคภูมิใจของผู้หญิงอีสาน
เพื่อพัฒนาศักยภาพที่เป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่น