142 โสวัฒนธรรม
ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากข้าว อาทิ กระยาสารท ข้าวหลาม ขนมนางเล็ด ข้าวตอก
ข้าวเม่า ขนมจีน เป็นอาหารที่มีควบคู่กับวิถีชีวิตและขนบธรรมเนียมประเพณีของ
ชาวชนบทในภาคตะวันออกเฉียงเหนือมาเป็นเวลาช้านาน การรู้ จักน�ำข้าวมาแปรรูป
เป็นขนมหรืออาหาร นับเป็นความฉลาดของผู้คนในอดี ต การแปรรูปข้าวอดีตจะท�ำ
เฉพาะการใช้ประกอบพิธีกรรมต่างๆ และบริโภคในครัวเรือนเป็นส่วนใหญ่ แต่ปัจจุบัน
รัฐส่งเสริมให้มีการผลิตเพื่อจ�ำหน่าย โดยมีแหล่งผลิตกระจายอยู่ทั่วไปในชนบท มี
ปริมาณการผลิตและมูลค่ าในการผลิตค่อนข้างสูง และศึ กษาในด้านเทคโนโลยี
การตลาด วัตถุดิบ และงานวิจัยของเรืองวิทย์ เกษสุวรรณ (2546) เรื่องชุมชน
เบี้ยกุดชุม : การแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมของสังคมที่ก�ำลังแปรเปลี่ยน ภายใต้
เศรษฐกิจและการเมืองโลก มีวัตถุประสงค์เพื่อหารูปแบบใหม่ของการพัฒนาชุมชน
เบี้ยกุดชุม คื อ ชุมชนบ้านโสกกุดชุม ต�ำบลนาโส่ อ�ำเภอกุดชุม จั งหวัดยโสธร
ตลอดจนศึกษาปัญหาพัฒนาและแนวโน้มของการพัฒนา ผลการวิจัยสรุปได้ว่า
การพัฒนาแนวใหม่ที่ชุมชนเบี้ยกุดชุมใช้ ได้แก่ การริเริ่มจากระดั บล่าง โดยความ
สนับสนุนจากชนชั้นกลาง โดยเริ่มจากองค์กรเอกชน (NGO) แล้วต่อมาเป็นภาครัฐ
ปัญหาของการพัฒนา ได้แก่ ฐานะของธุรกิจชุมชน ที่ต้องการด�ำเนินการทั้งด้าน
ธุรกิ จและการพัฒนาชุมชน ซึ่งต้องสนใจทั้งด้านการพัฒนาเศรษฐกิจและการพัฒนา
คน ท�ำให้ยากที่จะสร้ างความสมดุลได้ และก่อให้เกิดปัญหาการเมืองในการพัฒนา
ซึ่ งได้แก่ความขัดแย้งทางความคิดและผลประโยชน์ที่เกิดจากการพัฒนา
งานวิจัยของใจสะคราญ หิรัญพฤกษ์ (2540) เรื่อง กลยุทธ์ในการเสริมสร้าง
ความเสมอภาคของบทบาทหญิ งชายในการพัฒนาท้องถิ่ นทุรกันดารอีสานใต้
งานชิ้นนี้ศึกษาเกี่ยวกับบทบาทหญิงชายในภาระงานต่างๆ ทั้งในระดับครอบครัว
และชุมชน ตลอดจนการเข้าถึงและควบคุมการใช้ทรัพยากรต่างๆ โดยศึกษาจาก
ลักษณะกลุ่มชาติพันธุ์ในจังหวัดอุบลราชธานี สุรินทร์ และศรีสะเกษ ที่มีเชื้อสาย
เขมร ส่วย และบรู พบว่า บทบาทของชายหญิงถูกก�ำหนดด้วยมิติทางสังคมและ
วัฒนธรรม ความสัมพั นธ์หญิงชายในบริบทครอบครัวและชุมชน และรัฐบาล การ
ตระหนักถึงมิติชายหญิง ผู้หญิงจึงยังคงรับภาระงานหนักทั้งในครัวเรือนและในไร่นา