136 โสวัฒนธรรม
สื บทอดภูมิปัญญาท้ องถิ่นของหมอยารุ่นก่อน ฝึกฝนจนเกิดความช�ำนาญ สืบทอด
ไปในแต่ละครอบครัว ขั้นตอนการผลิตสมุนไพรมีหลักการส�ำคัญคื อ การเข้ายาหรือ
ปรุงยา การรู้จักมาตราชั่ง ตวง วัด การรู้จักหลักการสรรพคุณของตัวยาสมุนไพร
เกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตชาวบ้านทั้งด้านความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณี
นอกจากนี้วัฒนา นิลทะราช (2540) ได้ศึกษาภูมิปัญญาการรักษาโรคด้วย
สมุนไพร : ศึกษากรณีบ้านสวาท ต�ำบลสวาท อ�ำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร พบว่า
มีคติความเชื่ อมาจากบรรพบุรุษโดยเชื่อว่ า สาเหตุของการเกิดโรคมี 2 อย่าง
คือ เกิดจากอ�ำนาจเหนือธรรมชาติและอ�ำนาจจากธรรมชาติ วิ ธีการรักษาด้วย
สมุนไพร ส่ วนหนึ่งได้จากการเชื่อมโยงภูมิ ปัญญาจากท้องถิ่นอื่นมาบูรณาการเพื่อให้
เหมาะสมกับวิถีชีวิตวัฒนธรรมขนบธรรมเนียมของหมู่บ้าน เสริมสร้างโครงสร้าง
หมู่บ้านให้เข้มแข็ง ส่วนกิตต์ไพฑูรย์ สมบรรณ (2540) ได้ ศึกษารูปแบบการรักษาอาการ
แพ้ต้นน�้ำเกลี้ยง อ�ำเภอขุนหาญ จังหวัดศีรสะเกษ พบว่า สาเหตุเกิดจากการสัมผัส
ส่ วนใดส่วนหนึ่งของต้นน�้ำเกลี้ยงหรือพืชสกุลรัก อาการเริ่มแรก คือ จะมีตุ่มผื่น
คันเล็กๆ เป็นผุดๆ คล้ายผิวคางคก แต่จะเป็นปื้นหนาลุกลามไปทั่วจะคัน จากนั้น
จะบวมแดง รู้สึกจุ กหน้าอก ถ้าเกาจะเกิดน�้ำเหลืองไหล คติความเชื่อในการรักษา
คือ สาเหตุมาจากธรรมชาติและสาเหตุจากสิ่ งเหนื อธรรมชาติ คติความเชื่อใน
ไสยศาสตร์และพิธีกรรม คือ ความเชื่อในเรื่ องเวทมนต์และเชื่อในพิ ธีกรรมการแต่ง
แก้โดยใช้ขี้เถ้า
บทความของ ยูกิโอ ฮายาชิ (2541) เรื่อง รูปลักษณ์ใหม่ของผีคุ้มครอง
หมู่บ้านในหมู่บ้านชาวไทย-ลาว ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย งาน
ชิ้ นนี้ศึกษาเกี่ยวกับความเชื่อ การนั บถือในผีชาวบ้านไทย-ลาว ในภาคอีสาน ซึ่งจะ
นับถือผีปู่ตาเป็นผีคุ้มครองหมู่บ้านเมื่อก่อตั้งชุมชน การนับถือผีปู่ตาจึงมีส่วนช่วย
สร้างความสั มพั นธ์อันดีภายในชุมชนนั้ นๆ โดยนับถือเป็นล�ำดับแรกในผีที่เกี่ยวข้อง
กั บกิจกรรมทางการเกษตรและมีการจัดพิธีกรรมประจ�ำปีให้กับผีปู่ตาด้วย ส่วน
ผี มเหศักดิ์จะเป็นเสาหลักของหมู่บ้านที่ช่วยดูแลความสงบสุขของหมู่บ้าน จะมีการ
เลี้ยงผีมเหศักดิ์ในบุญซ�ำฮะประจ�ำปีในพิธีกรรมช�ำระล้างสิ่งไม่ดีงามในวันเพ็ญเดือน