งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 133
ในการรักษาโรคที่สืบทอดมาแต่โบราณโดยหมอพื้นบ้ านที่เชี่ยวชาญในหลายๆ ด้าน
หมอสมุนไพรหรือหมอรากไม้ หมอนวดหรือหมอเย็น หมอกระดูกหรือหมอน�้ำมัน
ตัวยาที่ส�ำคัญของน�้ำมันรักษาโรคกระดูก คือ หัวไพล บอระเพ็ด ชันสีห์หรือจุนสี
สีเสียดเลือด พิมเสน การบูร มะพร้าวสด น�้ำมันมะพร้าว น�้ำมันงา น�ำส่วนผสม
ทั้งหมดมาต้มและเคี่ยวจนข้น กรองด้วยผ้าขาวบางเอาเฉพาะน�้ำ น�ำมาเคี่ยวอีกครั้ง
หมอน�้ำมันจะจับกระดูกจั บเส้นเอ็นจนเข้าที่พร้อมทั้งทาน�้ำมันและเป่ามนต์ คาถา
และบทความของวลี ลือประเสริฐ (2541) เรื่อง หม้อคราม การกลับฟื้นคืนชีพใหม่
ที่บ้านนาดี สกลนคร ภูมิปัญญาด้านเทคโนโลยี ชีวภาพของชนบทไทย เป็นบทความ
ที่เกี่ ยวกับหม้อคราม การกลับฟื้นคืนชีพใหม่ที่บ้านนาดี สกลนคร กล่าวว่า สุดยอด
แห่งศิลปะและศาสตร์การทอผ้ าฝ้ายย้อมสีครามนั้น สิ่งส�ำคัญคือ การก่อหม้ อคราม
สีจากต้นคราม สีน�้ำเงินที่เกาะติ ดใยฝ้ายที่ ถักทอขึ้นอย่างประณีตด้วยฝี มือของ
ชาวบ้านและด้ วยเทคโนโลยีที่ตกทอดกันมาหลายชั่วอายุคนนั้นเป็นที่นิยมอย่าง
กว้างขวางในหมู่คนไทยที่มีรสนิยมและชาวต่างชาติ เช่น ชาวญี่ปุ่นและชาวยุโรป
การย้อมให้ มีคุณภาพดี สีเข้มที่ ออกเฉดได้หลากหลาย และมีสีที่ไม่ตกซี ด เป็น
ความลับที่ตกทอดมาจนปัจจุบันและเกือบจะสูญหายไปจากหมู่บ้านเชิงเขาภูพาน
ด้านอ�ำเภอพรรณนานิคม
งานวิจัยของหาญชัย อัมภาผล (2545) เรื่อง การศึกษากลยุทธ์เพื่อยกระดั บ
ภูมิปัญญาท้องถิ่น : กรณี ศึกษาสมุนไพรนวดหน้า นวดผิวเนี ยน บ้านระกาใต้ ต�ำบล
บ้านปรือ จังหวัดบุรีรัมย์ โดยการวิจัยมีวัตถุประสงค์จะศึกษากระบวนการพัฒนา
เครื่องส�ำอางสมุนไพรนวดหน้า นวดผิวเนียน การบริหารจัดการ การผลิตและ
จ�ำหน่าย การน�ำกลยุทธ์ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไปใช้ในกระบวนการผลิต
และศึกษาปัจจัยแห่งความส�ำเร็จของเครื่องส�ำอางสมุนไพรในกลุ่ มสตรี บ้านระกาใต้
อ�ำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์ ผลการวิ จัยพบว่า ภูมิปัญญา เครื่องส�ำอางสมุนไพร
นวดหน้า นวดผิวเนียน เป็นวิธีการด�ำเนินชีวิต และกระบวนการเรียนรู้ของชาวบ้าน
การปรับเปลี่ ยน การสร้างความรู้ เกิดเป็ นแนวคิ ดทฤษฎี กระบวนการพัฒนา
เครื่องส�ำอางสมุ นไพร ประกอบด้วยตั วบ่งชี้ ได้แก่ การอบรมเรื่องหลักเกณฑ์