งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 125
สามารถคิดเองได้ว่าตัวเองจะท�ำอย่างไรให้ชีวิตอยู่ รอด มีอยู่มีกินได้ ซึ่งการหันกลับ
มาคิดเรื่องภูมิปัญญาพื้นบ้าน ความรู้จากปราชญ์ชาวบ้านที่มีอยู่ในแต่ละท้องถิ่น
จะเป็นแนวทางให้ชาวบ้านนั้นมี อยู่มีกิน ไม่เป็นหนี้การเฮ็ดอยู่เฮ็ดกินนั้น คือการท�ำ
เพื่อทดแทนสิ่งที่เราใช้ไปนั่นเอง โดยการท�ำเกษตรแบบธรรมชาติ อยู่กับธรรมชาติ
และเกื้อกูลกัน ปลูกพืชหลายๆ ชนิดที่เรากินได้ ใช้ประโยชน์ได้ แบ่งปันคนอื่นได้
เช่ นเดียวกับงานวิจัยของทัศน์ ทัศนียานนท์ (2546) เรื่อง ภูมิปัญญาชาวบ้าน
เพื่อเพิ่มรายได้แก่ชุมชน : กรณีท�ำเจี้ยกระดาษจากต้นปอเต่าให้ การวิจัยพบว่า ต้น
ปอเต่าให้ เป็นพืชธรรมชาติ ขึ้นได้ในป่าดิบแล้งที่มีพื้นที่เป็นดินทรายและมีปริมาณ
น�้ำฝนไม่มากนัก เป็นพื ชเลี้ยงง่าย โตเร็ว นอกจากเปลือกจะใช้ท�ำกระดาษแล้ว ราก
ยังใช้เป็นยาระบายและยาถ่ ายให้สัตว์เลี้ยงได้ ชาวบ้านรู้จักการท�ำกระดาษจากต้น
ปอเต่าให้ โดยจะท�ำในเทศกาลออกพรรษา โดยน�ำกระดาษที่ท�ำจากต้นปอเต่าให้
มาตัดเป็นแผ่ นสี่เหลี่ยมแล้วน�ำไปห่อผงธูปที่ท�ำจากขุยมะพร้าวผสมกับผงตั งตุ่น
และใบอุ้มที่มีกลิ่นหอมแล้วห่อพันเป็นมวนเหมือนบุหรี่ก่อนวันเข้าพรรษา วัดจะเป็น
ศูนย์กลางระดมชาวบ้ านท�ำธูปเจี้ ยแจกจ่ายกันทั่วหมู่ บ้าน เมื่อถึงวันออกพรรษาก็จะ
น�ำธูปเจี้ยไปรวมกันจุดถวายเป็นพุ ทธบูชา แต่ภายหลังเมื่อมีการผลิตธูปสมัยใหม่ที่
มีกรรมวิธีไม่ยุ่งยากและราคาถูก เป็นสาเหตุให้ชาวบ้านละทิ้งประเพณีการท�ำเจี้ย
ส่วนงานวิจัยของสิ นี ช่วงฉ�่ำ (2545) เรื่อง อุตสาหกรรมชุมชน : 3 ปี บน
เส้นทางการพัฒนา เรียนรู้ สู่การขยายผล เป็นงานที่ศึกษาเกี่ยวกับการพัฒนา
อุตสาหกรรมในชุมชน โดยสรุปข้อมูลจากการด�ำเนินงานของโครงการต่างๆ เช่น
การแปรรูปผลไม้พื้นบ้ าน การทอผ้าพื้นบ้าน การตัดเย็บเสื้อผ้าของกลุ่มแม่ บ้าน
เป็นต้น ในระยะเวลา 3 ปีของการด� ำเนินงาน ท� ำให้สมาชิกชุมชนรวมตัวกันท�ำ
กิจกรรม ร่วมทุนประกอบอาชี พสร้างรายได้ในท้องถิ่นโดยสมาชิกทุกคนมีส่วนร่วม
ในการผลิต การตลาด การบริหารจั ดการ การเงิน การบัญชี การปรับปรุงเทคโนโลยี
ตามความสอดคล้องและทักษะของสมาชิก และยั งเป็นกิจกรรมที่ สอดคล้องกับ
สภาพแวดล้อม วัฒนธรรมประเพณีและวิถีชีวิตของชุมชน ประสานความร่วมมือ
ระหว่างชุมชน หน่วยงานต่างๆ