122 โสวัฒนธรรม
ตลอดเวลา การเปลี่ยนแปลงเป็นผลมาจากการปรับตั วให้เข้ากับสภาพแวดล้อม
โดยมีพื้นฐานส�ำคัญซึ่งเป็ นเงื่อนไขหลั กก�ำหนดกระบวนการเปลี่ ยนแปลงและการ
ปรับตัวของสังคมวัฒนธรรม คือ เทคโนโลยีการผลิต โครงสร้างทางสังคม และลักษณะ
ของสภาพแวดล้ อมธรรมชาติ การศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวั ฒนธรรม
จึ งควรให้ความส�ำคัญกับการวิเคราะห์ 1) ความสัมพั นธ์ระหว่างสภาพแวดล้อมกั บ
เทคโนโลยีการผลิ ต ซึ่งเป็ นตั วก�ำหนดที่ส�ำคัญต่อการเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม
2) ความสัมพันธ์ระหว่างเทคโนโลยีกับพฤติกรรมของมนุษย์ และ 3) ผลกระทบของการ
เปลี่ ยนแปลงทางเทคโนโลยีต่อวัฒนธรรม การเปลี่ ยนแปลงจากวัฒนธรรมชุมชนไปสู่
วัฒนธรรมองค์กรแบบทุนนิยม สมาชิกในสั งคมที่มีปัญหาย่อมหาทางปรั บตัว
ไปตามรูปแบบลักษณะเฉพาะตน เพื่ อให้อยู่ในภาวะที่พอเหมาะกับสิ่งแวดล้ อม
จากเดิมที่ใช้ชีวิตในวัฒนธรรมชุมชน มาใช้ชีวิ ตในวัฒนธรรมองค์กรแบบทุนนิ ยม
ซึ่ งปรากฎการณ์ทางสังคมที่เปลี่ยนแปลงไปนั้น พบได้จากผลงานวิจัย หลายชิ้น
ได้สะท้อนให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงทางสังคมเพื่อให้เราได้ท�ำความเข้าใจสังคม
อี สานได้เป็นอย่างดี
3.3 พลังภูมิปัญญาด้านทุนเศรษฐกิจ
งานศึกษาวิจัยทางด้านวัฒนธรรมในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ที่จัดอยู่ใน
กลุ่มของการศึกษาภูมิปัญญาด้านทุนเศรษฐกิ จ ได้พบงานศึกษาหลายชิ้น เช่น
ครรชิต จุประพัทธศรี (2545) ได้ศึกษาเงื่อนไขและปัจจัยด้านวัฒนธรรมความเชื่อ
ต่ อการจัดการป่าชุมชนในหมู่บ้านอีสาน : กรณีศึกษาเปรียบเทียบระหว่าง 2 หมู่บ้าน
ในจังหวัดสกลนคร พบว่า ชุมชนอีสานสามารถรักษาป่าชุมชนดั้งเดิมไว้ได้ อาทิ
ดอนหอและป่าช้าในเขตหมู่บ้านที่ อยู่นอกเขตป่าอนุ รักษ์ โดยใช้วั ฒนธรรมและ
ความเชื่อ มีเงื่อนไขและปัจจัยอะไรที่ท�ำให้ป่าด�ำรงอยู่ ได้และไม่ได้ นอกจากนี้ชุมชน
ทั้งสองได้ใช้วัฒนธรรมความเชื่อที่สืบทอดกันมานานในการดูแลรักษาป่าดอนหอ
และป่าช้ามี เงื่อนไขปัจจัยมาช่วยเสริม คือ การมี แหล่งทรัพยากรแหล่งอื่นมารองรับ
การมีเศรษฐกิจและมีระบบเกษตรที่ดี และมีการผลิตซ�้ ำทางวัฒนธรรมและความเชื่อ
ทั้งหมดนี้ท�ำให้ป่าคงอยู่แต่ป่าชุมชนนี้ถูกบุ กรุกจับจองถางและถูกใช้ประโยชน์