งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 119
พิธีกรรมบูชาศาลเจ้าปู่หลุบนั้นมี อยู่ประจ�ำทุกปี คือ ในวันพุธแรกของเดือนหก โดย
ท�ำพร้อมกันกับการท�ำพิธีบูชาศาลพระวอพระตา ในพิ ธีจะมีการเสี่ยงทายชะตาเมือง
ว่าในปีนี้จะร่มเย็นเป็นสุขหรือไม่ โดยดูได้จากการใช้คมดาบสองเล่มประกบกัน ถ้า
คมดาบตั้งอยู่ โดยไม่ล้ม แสดงถึงบ้านเมืองจะอุ ดมสมบูรณ์และร่มเย็นเป็นสุข
พิธีกรรมยั งเป็นกระบวนการทางอ้อมที่ให้การศึกษาหลักค�ำสอน และปกรณ์
คุณารักษ์ (2543) ได้ศึกษาเกี่ยวกับแหล่งน�้ำที่เชื่อมต่อจากแหล่งน�้ำใหญ่ ที่ภาษา
อีสานเรียกว่า “กุด” มีลักษณะคล้ายเป็นอุ่มน�้ำเล็กของแม่น�้ ำใหญ่ เป็นแหล่งอาหาร
ธรรมชาติที่ทุกครัวเรือนต้องพึ่งพา โดยการใช้สวิงโฉบหรือช้อนตักใต้จอกแหน เพื่อ
หากุ้งฝอยและปลาตัวเล็ กๆ และการใช้ “ลัน” เท่านั้น ที่จะสามารถจับปลาตัวใหญ่
จากกุดได้ ด้วยความสมดุ ลทางธรรมชาตินี้เอง กุด จึงเป็นอุ่มน�้ำที่มวลสั ตว์น�้ำต่าง
ใช้เป็นที่พักตนเอง และวางไข่ของกุ้ง หอย ปู ปลา เต่าและเหล่านกนานาพันธุ์
นอกจากนี้บุญสม ยอดมาลี (2540) พบว่า ข้าวเหนียวมีความสัมพันธ์กับ
ชีวิตคนอีสานตั้งแต่เกิดจนตาย เด็กแรกเกิดวัย 2-3 เดือน แม่ก็เริ่ มป้อนข้าวย�่ำแล้ว
(ข้าวบด) ส่ วนตอนบั้นปลายชีวิ ตนั้น บ้านเรายังคงมีข้าวตอกแตกส�ำหรับโปรยหว่าน
ขณะน�ำศพคนตายไปวัดหรือป่าช้า จะเห็นได้ว่ าข้าวเหนียวมีส่วนสัมพั นธ์และส�ำคัญ
ต่อชีวิ ตคนอีสาน เป็นอาหารที่ส�ำคัญที่สุดของคนอี สาน ในหนึ่งวันคนอีสานจะนึ่งข้าว
2 ครั้ง คือ ตอนเช้าและตอนเย็น และธาณี วงค์คงเดช (2542) ได้ศึกษาถึงศักยภาพ
ของล�ำน�้ำมูลในการที่จะส่งเสริมพัฒนาให้ เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศบนเส้นทางน�้ำ
สายอารยธรรมแห่งภาคอีสาน โดยการศึกษาวิจัยนี้ จะเป็นการส่งเสริมให้เกิดการ
รักษาสิ่งแวดล้อม เกิดเส้นทางท่องเที่ยวใหม่ สร้ างรายได้ให้กับผู้คนในชุมชน และน�ำ
ประโยชน์เชิงเศรษฐกิจการท่องเที่ยวมาให้กับภูมิภาคอีสาน โดยงานชิ้นนี้จะประกอบ
ด้วย 4 โครงการย่อย ในลักษณะการวิจัยสหสาขาวิชาการ ที่มิใช่เป็นสาขาวิชาที่
ใกล้ชิดกัน แต่ทุกสาขาวิชาจะได้น�ำความรู้เฉพาะสาขาของตนมาประกอบกันเพื่อ
ประโยชน์ในการพัฒนาทรัพยากรท่องเที่ยวอีกด้วย
งานวิจัยของคนึงนิตย์ จันทบุตร และบุญธรรม ทองเรือง (2542) เรื่อง
ภูมิปัญญาชาวบ้ านอุบลราชธานี กรณีเทคโนโลยีพื้นบ้าน มีวัตถุประสงค์จะรวบรวม