116 โสวัฒนธรรม
ปลูกข้าวและจับปลาอย่างพอเพียง เพื่อกักเก็บไว้ในฤดูแล้ง โดยเก็บด้วยวิธีหมัก
ดองแบบปลาแดกข้าว โดยศึกษาจากชุมชนลุ่มน�้ำหนองหารสกลนคร ชุมชนแม่น�้ำ
สงครามตอนบน
บทความของ ว.ศรีสุโร (นามแฝง) (2540) เรื่ อง เล้าข้าว ยุ้งฉางแห่งภูมิปั ญญา
อี สาน เป็นบทความที่อธิบายถึงการศึกษาลั กษณะรูปแบบหรือโครงสร้างและคติ
ความเชื่อเกี่ยวกับเล้าข้าวในภาคอีสาน ในสังคมชุมชนของอีสาน “เล้าข้าว” มี ความ
จ�ำเป็นมากเพื่อเก็บรักษาพืชผลของตนเองเมื่อหมดสิ้นฤดูกาลเพาะปลูก ลักษณะ
ของเล้าข้าวคือมีโครงสร้างอยู่ภายนอก เช่ น เสา เคร่าฝา กะทอด อยู่ด้านนอก
ของผนั ง มักนิยมใช้ไม้ไผ่ขนาดเล็กมาสานขัดทางตั้ง แล้วทาด้วยเปี๋ย (ขี้ควายคลุ ก
แกลบและดินเหนียว) ภายในจนปิดร่องของไม้ไผ่และมักนิยมน�ำใบไม้ที่เป็นมงคลคือ
คูน, ยอ มาเสียบด้านหน้าข้างประตูเล้า นอกจากนี้ยังมีการท�ำพิธี “ท�ำขวัญเล้า”
ซึ่ งต้องเอาข้าวขึ้นเล้าให้แล้วเสร็จก่ อนเดือน 3 และบทความของประสพสุข
ฤทธิเดช (2543) เรื่อง นาตาแฮกในวัฒนธรรมอีสาน ได้ศึกษาเกี่ ยวกับการปลูกข้าว
ในนาตาแฮกต้ องท�ำก่อนแปลงนาผืนใหญ่ ทั้งหมด ชาวอีสานเชื่อว่ าถ้าข้าวในนา
ตาแฮกเจริญงอกงามปราศจากศัตรูข้าวท�ำลาย มี ผลผลิตมากย่อมส่งผลถึงข้าว
ในแปลงนาทั้ งหมดเจริญงอกงามได้ผลผลิตมากเช่นกัน นาตาแฮกมีความส�ำคัญ
ต่อวิถีชีวิตชาวนาอีสานกั บการท� ำนามานาน ดังภาษิตอีสานที่กล่าวว่า "ทุกข์บ่มี
เสื้อผ้า ฝาเฮือนดีพอลี้อยู่ ทุกข์บ่มีข้าวใส่ท้อง นอนลี้อยู่บ่เป็น" (ความทุกข์ไม่มี ข้าวกิน
เป็นความทุกข์ที่ทนไม่ได้) ภาษิ ตอีสานดังกล่าวแสดงให้ เห็ นความส�ำคัญของการ
ท�ำนามากกว่าการมีเครื่องแต่งกายประดับร่างกาย การท�ำนาของชาวอีสานได้ใช้
ภูมิปัญญาพื้นบ้านมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
ส่วนบทความของจีรวรรณ หัสโรค (2542) เรื่อง วัฒนธรรมกับการบริโภคอาหาร
ในฮีตสิบสองของชาวอี สาน ได้ศึกษาเกี่ ยวกับวั ฒนธรรมการบริโภคอาหารใน
ฮีตสิบสองของชาวอีสาน พบว่า อาหารในงานบุญประเพณีของชาวอีสาน โดยทั่วไป
จะคล้ายกันและอาหารที่ ขาดไม่ได้คือ ขนมจี นน�้ำยาปลาหรือแกงไก่ ข้าวต้มโค่น
แกงอ่อม ลาบ ก้อย ขนมหวาน เช่นลอดช่อง บวชมันและสาคู ขนมเทียน เป็นต้น