งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 113
ได้รับการน�ำเสนอโดยชนชั้นผู้ น�ำ กษัตริ ย์ ขุนนางและปัญญาชนมาตลอด
ระยะเวลาของประวัติศาสตร์ไทยสมัยใหม่เพื่อสร้างชาติ พัฒนาประเทศ พิธีกรรม
ข่วงผีฟ้อนของชาวบ้านเรียกตัวเองว่า “ลาวข้าวเจ้า” สะท้อนให้เห็น “วิธีคิดแบบ
พึ่งพา” อ�ำนาจภายนอกทั้งที่เป็นอ�ำนาจผีและอ�ำนาจของข้าราชการ นักการเมือง
และนายทุน แสดงให้เห็น “วิธีคิด” บทความของสุริยา สมุทคุปติ์และพั ฒนา
กิตติอาษา (2546) เรื่อง คนอีสานในอดีตใช้ผ้าซิ่นห่อคัมภีร์ใบลาน ได้กล่าวไว้ว่า
ในอดีตชาวอีสานได้ใช้ผ้าซิ่น ซึ่งเป็นเครื่ องนุ่งห่มร่างกายท่อนล่างของผู้หญิงมาห่อ
คัมภีร์ใบลานซึ่งเป็นของสูงและศักดิ์สิทธิ์ ได้ รับการรักษาในมณฑลทางศาสนาและ
อ�ำนาจของผู้ชายมาโดยตลอด นั่นแสดงว่ าคนอีสานคิ ดและท�ำในสิ่ งที่แย้งกับ
ความเชื่อและโลกทั ศน์ในวัฒนธรรมของตนเองมาตั้ งแต่ครั้งอดีต
บทความของชอบ ดีสวนโคก (2544) เรื่อง "แม่ ญิง" หมอล�ำทรง/หมอล�ำ
ผีฟ้า:มิติการรักษาพยาบาล กล่าวว่า ชาวอีสานมีความเชื่อผูกพันอยู่กั บวิญญาณ
ที่มีอ�ำนาจลึกลับที่เรียกว่าผีมาช้านาน วิถีชีวิตเข้าไปโยงใยอยู่กับเรื่องนี้ตั้งแต่เกิด
จนตาย จนท�ำให้ก� ำหนดได้ว่า ผีมีถิ่นที่อยู่มี ภาระหน้าที่ มี บุคลิกต่างกันออกไป คือ
1) ผีฟ้า หมายถึง ผีไท้ ผีแถน มีหน้าที่ปั้นหล่อ คุ้มครองปกปักรักษามนุษย์ ผีเชื้อหรือ
ผีบรรพบุรุษ มีหน้าที่คุ้มครองปกปักรักษาลูกหลาน เมื่อท�ำผิดก็ลงโทษ เป็นผีชั้นสูง
2) ผีบ้าน หมายถึง ผีปู่ตา ท�ำหน้าที่คุ้มครองหมู่บ้านไม่ให้ผีภายนอกเข้าไปภายใน
3) ผีเจ้าที่ หมายถึง ผีน�้ำ ผีภู ผีไร่ ผีนา ผีป่า ผีดง เป็นผีที่มีหน้าที่รักษาภูมิฐาน เป็นผี
ชั้นกลาง 4) ผีพเนจร หมายถึง ผีเผด (เปรต) ผีหลอกไม่มีที่อยู่ที่แน่นอน เป็นผีชั้นเลว
5) ผีบ้า หมายถึง คนที่มีอาการขาดสติ สัมปัชชัญญะเป็นพวกคนผีบ้า ผู้ป่วยเป็ นโรค
ผีแปงประเภทที่ 1 ถึงที่ 3 เป็นหน้าที่ของหมอล�ำทรงหรือหมอล�ำผีฟ้าหรือหมอล�ำคุณ
จะได้ผลดีที่สุด ส่วนบทความของวิเชียร มีบุญ (2541) เรื่อง พิธีกรรมการจับปลาบึก
ในแม่น�้ำโขง กล่าวว่า ในอดีตชาวลาวและชาวอีสานเชื่อกันว่าปลาบึกเป็นปลาเจ้า
ล่าไม่ได้ต้องขออย่างเดียว วัฒนธรรมการบริโภคปลาบึกของชาวลาวและชาวอีสาน
ในอดีตต้องการบริโภคแต่พอเป็นบุ ญเท่านั้น แต่ในปัจจุบันแต่ ละปีที่ผ่านมาได้มีการ
จับปลาบึกปีละ 1 ครั้งโดยมีพิธีกรรมที่ยิ่งใหญ่ สร้างศาลเพียงตาในบริเวณหาดที่