งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 109
เหนือธรรมชาติยึดมั่นในศาสนา และเชื่อในกฎแห่งกรรมโดยน� ำเอาความเชื่อนี้
มาใช้สื่อในการสั่ งสอนโดยผ่านเนื้อหาของผญา ทั้ งนี้ประสิทธิผลของการสื่อสาร
ขึ้นอยู่กับความรู้ความสามารถของผู้สื่อและผู้รับ ภาระหน้าที่ของภาษาคือสิ่งที่สื่อ
ความหมายที่ท�ำให้มนุษย์เข้าใจกัน
นอกจากนี้จตุพร ไชยทองศรี (2544) ได้ศึกษา เปรียบเทียบความเชื่อเรื่อง
การนับถือผีที่มีอิทธิพลต่อจริยธรรม การด�ำรงชีวิ ตของบุคคลในท้องถิ่นทั้งภาคอีสาน
และภาคใต้ พบว่า ผีปู่ตามาจากวิญญาณบรรพบุรุษ สถาบันผีปู่ตา มีผีปู่ตา ศาลปู่ตา
ที่ใช้เป็นที่อยู่อาศัย ดอนปู่ ตาที่มีขอบเขตอาณาบริเวณถึง 15 ไร่ เฒ่าจ�้ำท�ำหน้าที่เป็น
สื่อกลางระหว่างชาวบ้านกับผีปู่ตา ความส�ำคัญของผีปู่ตาในระดับชุมชน ผีตายาย
คือวิญญาณของพ่อแม่บรรพบุรุษผู้ล่วงลับ สถาบันประกอบไปด้วย ผี ตายาย หิ้งที่
อยู่ในบ้าน ร่างทรง มีความส�ำคัญอยู่ในระดับครอบครัวมีพิธีกรรม และความเชื่อ
แตกต่างกันไป ในด้านอิ ทธิพลล้ วนมี อิทธิพลต่ อสังคม คือสะท้ อนโครงสร้างของ
สังคมเกษตรกรรมเป็นที่พึ่งทางใจมีอิทธิพลต่อเศรษฐกิจ ส่วนผีปู่ตาช่วยอนุ รักษ์ป่า
ไม้
ส�ำหรับพิทักษ์ น้อยวังคลัง (2545) ได้วิ จัยเรื่อง การศึกษารูปแบบและ
คติความเชื่อเกี่ ยวกับธรรมาสน์ ริมฝั่ งโขง งานชิ้นนี้ ศึกษาเกี่ยวกับรูปแบบและ
คติความเชื่อเกี่ยวกับธรรมาสน์ริมฝั ่งโขง โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพและการ
สังเกต ซึ่งได้แก่จังหวัดเลย หนองคาย นครพนม มุกดาหาร อ�ำนาจเจริ ญและ
อุบลราชธานี พบว่า สามารถจ�ำแนกธรรมาสน์ ได้ 3 รูปแบบคือ ธรรมาสน์ตั่ง
ธรรมาสน์เตียง และหอธรรมาสน์ แต่ ละรูปแบบมีองค์ ประกอบที่ส� ำคัญ ได้แก่
ส่วนประกอบโครงสร้างและส่วนประกอบทางศิลปกรรม แสดงให้เห็นถึ งความ
เรียบง่ ายและความอลังการ สถาบันทางสังคมได้ มีการประยุ กต์ให้สอดคล้อง
กับการด�ำเนินชีวิตประจ�ำวันและคตินิยมของท้องถิ่น คติการสร้างธรรมาสน์
ผู้สร้ างและผู้เกี่ยวข้ องล้วนเป็ นพุทธบริษัท สร้างความศรัทธาในพุทธศาสนา
และวีรยุทธ ไชยเพชร (2542) ได้ศึกษาประเพณีพิธีกรรมเกี่ยวกับเจ้าแม่สองนาง
พบว่า สถานที่ที่ใช้ประกอบพิธีกรรมมี แห่งเดี ยว คือ ศาลเจ้าแม่สองนางจังหวัด