110 โสวัฒนธรรม
มุกดาหาร สิ่งของที่ใช้ประกอบพิธีกรรมมี ดอกไม้ธูปเทียน และเป็นสิ่งของที่ใช้ได้
ทุกพิธีกรรมเกี่ยวกับเรื่องผีมากที่สุด ผสมกับความเชื่อทางพุทธศาสนา
นอกจากนี้จ�ำเนียร พันทวี (2540) ได้ศึกษาพิธีกรรมสะเดาะเคราะห์ของ
ชาวบ้านหมู พบว่ า เป็นพิธีกรรมอย่ างหนึ่งที่ ชาวบ้านนั บถือสืบทอดกันมานาน
บนพื้นฐานแห่งความเชื่อในอ�ำนาจอันลึกลับและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ โดยเชื่อว่า เทวดา
ภูตผีและสิ่งศักดิ์ สิทธิ์ทั้งหลายสามารถขจัดปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายหรือความทุกข์ร้อน
ออกจากร่างกาย และดลบันดาลให้คนประสบความสุขความเจริญในชีวิตได้ ขั้นตอน
ในการท� ำพิธีกรรม คือ ภายหลังการเตรียมสิ่งของพร้อมแล้ว “หมอสูตร” ก็น�ำสิ่งของ
ใส่ในกระทงให้ครบ 9 กระทง จากนั้นประพรมน�้ำมนต์และใช้ด้ายผูกข้ อมือให้แก่ผู้รับ
การสะเดาะเคราะห์ เสร็จแล้วผู้รับการสะเดาะเคราะห์น�ำกระทงไปทิ้งนอกหมู่บ้าน
เช่นเดียวกับกฤษณา กุลทรัพย์ ศักดิ์ (2540) ได้ศึกษาเกี่ยวกับบทบาทหน้าที่และ
ขั้นตอนในประเพณีพิธีกรรมการบวชควายฮ้าในวิถีชีวิตของชาวบ้านในต�ำบลหมูม่น
กิ่ งอ�ำเภอเชี ยงขวัญ จังหวัดร้อยเอ็ด พบว่า เป็นพิธีกรรมย่อยในประเพณีบุญบั้งไฟ
พิธีกรรมควายฮ้ ามีองค์ประกอบด้านบุคลากร ได้แก่ เฒ่าจ�้ำซึ่งเป็นบุคคลที่ บวชเป็น
ควาย คนเลี้ยงควาย แม่บัวระบัดควาย แม่นางวัวซึ่งต้องหาบห่อข้าวไปนาพร้อม
เครื่องมือจั บปลา กลุ่มผู้ถือศาสตราวุธ และคุณแม่นางวัวซึ่งเป็นพาหนะของเจ้าพ่อ
โฮงแดง นอกจากนั้ นยังมีฤกษ์ยาม สถานที่ประกอบพิธีกรรม วัตถุสิ่งของได้แก่เครื่อง
สั กการะ การท�ำพิธีควายฮ้านั้นเป็นการสร้ างขวัญก�ำลังใจในการประกอบอาชี พ
ท�ำนาของชาวบ้าน และพวงเพชร ชุปวา (2542) ได้ศึกษากระบวนการท� ำธุงผะเหวดและ
ความสัมพันธ์ระหว่างธุงผะเหวดกับวิถีชีวิตของชาวบ้านหนองดู่ พบว่าธุงผะเหวด
เป็นเครื่องแสดงสัญลักษณ์ให้ชาวบ้ านได้รับรู้ร่ วมกั นว่าเวลานี้และสถานที่นี้ จะ
ท�ำการประกอบพิธีกรรม คือ บุญผะเหวด ธุงผะเหวดนั้นทอด้วยกี่ที่มีหน้ากว้าง
๓๐-๖๐ เซนติเมตร ภาระการท�ำผืนธงเป็นหน้าที่ของผู้หญิง ส่วนผู้ชายมี หน้าที่ท�ำ
เสาธง ท�ำเพื่อไปถวายวัดไปใช้ในงานบุญประเพณีและเพื่อเป็นการไถ่บาปของตนเอง
ตามความเชื่ อในพุทธศาสนา และนิยมท� ำธุงผะเหวดถวายเป็นคู่ เพื่อปรารถนาความ
สมบูรณ์ทางด้านการครองเรือน นอกจากนี้วิมล ภูศรี (2542) ได้ศึกษาวิถีการด�ำเนิน