216 ถกเถียงวัฒนธรรม
อย่ างไรก็ตามประเด็ นส�ำหรับการศึกษาวิ จัยวัฒนธรรมกับการพัฒนาใน
อนาคตนอกจากความหลากหลายแล้ว ประเด็นที่ส�ำคัญยิ่งกว่านั้น ก็ คือเราจะด�ำรง
อยู่ท่ามกลางความหลากหลายที่เผชิญหน้ากันได้อย่างไรโดยไม่เกิ ดความขัดแย้ง
เพราะโลกยุคต่อไปการเผชิญหน้าทางวั ฒนธรรมยิ่งทวีมากขึ้นกว่ายุคก่อนหลายเท่าตัว
หากว่าองค์ความรู้มีลักษณะที่เปิด แต่ความเข้าใจทางวัฒนธรรมเป็นไปอย่ างจ�ำกัด
ความรุนแรงทางวัฒนธรรมย่อมเกิ ดขึ้น การศึกษาวิจัยเพื่อให้เกิดกระบวนการสร้าง
ความรู้ที่เท่าทันผ่านงานวิ จัยปฏิบัติการจึงเป็นสิ่งส�ำคัญอย่างยิ่งในโลกยุคนี้
ส่วนเทคนิคการเก็บข้อมูลถือว่ามีความส�ำคัญอยู่มากในการเข้าถึงข้อเท็จจริง
แต่ได้พบว่างานศึกษาจ�ำนวนหนึ่งให้ความส�ำคัญกับเทคนิคการเก็บข้อมูลมากกว่า
ส่ วนอื่นๆ ดูเสมือนว่าเป็ นสิ่งที่ท�ำให้งานวิจัยมีคุณค่า มีความเป็นกลางและสามารถ
น�ำใช้ประโยชน์ได้ทั่วไป ซึ่ งประเด็นเหล่านี้มีความส�ำคัญมากพอๆ กับการยึ ดกรอบ
แนวคิดอย่างตายตัว กล่าวคือ เมื่อเราเริ่ มต้นท�ำวิจัยในประเด็นทางสังคมและ
วัฒนธรรม สิ่งที่น่าจะส�ำคัญเป็นอันดับแรกก็คือสถานการณ์หรื อปรากฏการณ์
แต่นักวิจั ยที่พึ่งเริ่มต้นท� ำวิจัยมักไปเริ่มต้ นที่วิธีการว่าจะศึกษาด้วยวิธีเชิงปริมาณ
หรือคุณภาพ แล้วก็ตามมาด้วยสูตรส� ำเร็จอื่นๆ ผลผลิ ตของการเริ่มต้นเช่นนี้ปรากฏ
ในงานศึกษาประเภทวิทยานิพนธ์บางชิ้นที่ประเด็นศึกษา แนวคิด และระเบียบวิธี
ไปคนละทิศละทาง อย่างไรก็ตาม แม้ว่าเครื่องมื อจะส�ำคัญแต่การสร้ างประเด็น
การวิจั ยและการเชื่อมโยงแนวคิดอาจจะมี ความจ�ำเป็ นและส�ำคัญมากกว่า
เพราะท�ำให้การใช้เครื่องมื อเป็นไปอย่างถูกต้องเหมาะสม นอกจากนี้การวิจัย
หลังสมัยใหม่ให้ความส�ำคัญกับการคิดทบทวนเชื่อมโยงตรึกตรอง (reflexivity)
ตลอดจนระยะเวลาการศึกษาวิจัยซึ่งก็เป็นเสมือนเครื่องมือทางความคิดอันหนึ่ งที่มี
ความส�ำคัญอย่างยิ่งส�ำหรับนักวิจัย