196 ถกเถียงวัฒนธรรม
เริ่มต้นจากการท�ำความเข้ าใจความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในจังหวัดผ่านนโยบาย
พัฒนาประเทศและแผนพัฒนาระดับจังหวัด โดยเริ่มจากการถูกก�ำหนดให้เป็ น
ศูนย์กลางความเจริญและพัฒนาอุตสาหกรรมของประเทศ ต่อมาเป็นพื้นที่รองรับ
การเจริ ญเติบโตของกรุงเทพมหานครทั้ งด้านการผลิ ตภาคอุตสาหกรรมและ
ด้านประชากร แรงงาน (แผนพัฒนาฯฉบั บที่ 4-5) ทั้งนี้งานศึกษาได้ชี้ให้เห็ นว่าเป็น
พื้นที่ที่เหมาะสมกับการเกษตรมากกว่าอุตสาหกรรม โดยเฉพาะต�ำบลคลองด่านซึ่ง
เป็นที่รู้จักของสังคมในฐานะเป็นกรณีการเคลื่อนไหวคัดค้านโครงการสร้างโรงบ�ำบัด
น�้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม อย่างไรก็ตามงานศึกษาชิ้นนี้ได้สะท้อนมุมมองที่
น่าสนใจเรื่องการศึกษาประวัติศาสตร์กระแสหลัก (ประวัติศาสตร์ชาติและผู้น�ำ)
กั บการพัฒนากระแสหลั กที่เน้นการเติ บโตของอุตสาหกรรมและภาคเมือง ดังนี้
งานศึกษาในกลุ่มประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเริ่มต้นที่การท�ำความเข้าใจกับกระบวนการ
พัฒนาโดยเชื่ อมโยงกั บงานศึกษาประวัติศาสตร์ที่ผ่านมาว่าให้ความส�ำคัญ
แต่เฉพาะประวัติศาสตร์กระแสหลัก (ประเทศชาติ) เป็นผลให้การด�ำเนินโครงการ
พัฒนาต่างๆ ของรัฐทั้งส่ วนกลางและภูมิภาค ไม่ได้สนใจหรือค�ำนึงถึงชุมชนท้องถิ่นซึ่ง
ส่ วนหนึ่งเป็นกลุ่มชาติ พันธุ์ต่างๆ (เช่นคลองด่ าน จังหวัดสมุทรปราการ ประกอบด้วย
มอญ จีน ไทย มุสลิ ม) งานศึกษาแนวนี้มองว่าการพัฒนาที่ผ่านมาเป็นการพัฒนา
ภายใต้ข้ออ้างการใช้ ทรัพยากรไปเพื่อพัฒนาประเทศ ความเป็นท้องถิ่นจึงไม่ ได้มีอยู่
ในวิ ธีคิดดังกล่าว ซึ่งประเด็นนี้เป็ นที่มาของการปลูกส�ำนึกท้องถิ่นผ่านการวิจัย/ฟื้นฟู
ประวัติศาสตร์ ท้องถิ่น ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าเป็นเสมื อนหนึ่งการเตรี ยมชุมชนต่อ
สภาพการณ์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต
4.4 วัฒนธรรมและการจัดการทรัพยากรในบริบทของการพัฒนา
งานศึ กษาประเด็นการจัดการทรั พยากร ปรากฏในงานศึกษาสาขา
สิ่ งแวดล้อม มหาวิทยาลัยมหิดล ซึ่งมีทั้งงานศึกษาในระดับพฤติกรรมของประชาชน
ในการรักษาแม่น�้ำ เช่น งานศึกษาเรื่อง พฤติกรรมประชาชนในการแก้ไขปัญหา