งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 193
ก. งานวิจัยในแนวภูมิปัญญาดั้งเดิมหรือวัฒนธรรมชุมชน
ความน่าสนใจของงานศึกษาในกลุ่มนี้อยู่ที่มิติการมองปรากฏการณ์และ
การหยิบยกชุมชนหรือกลุ ่มคนที่พยายามใช้วั ฒนธรรมเดิมของตนมาปรั บเข้ากับ
กระบวนการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนับตั้งแต่ปี 2537 เป็นต้นมา งานกลุ่มนี้ปรากฏ
มากขึ้นเป็นล�ำดั บ ซึ่ งอาจจะเกี่ ยวข้องอย่างส�ำคัญกับการเกิดขึ้นของแนวคิด
วัฒนธรรมชุมชน/กระแสชุมชนเข้มแข็งและการตั้งค�ำถามกับนโยบายการพัฒนา
ที่ผ่านมาตลอดทั้งการหันกลับมาสนใจองค์ความรู้ ท้องถิ่นดั งเช่น งานศึกษา
ของสัมฤทธิ์ ผิวนิ่ม (2545) เรื่อง ภูมิ ปัญญาชาวบ้ านในการประกอบอาชีพกรณี
ศึกษาเครือข่ายวนเกษตรและป่าชุมชนภาคตะวันออก จังหวัดฉะเชิงเทรา6 พบว่า
การประกอบอาชีพทางการเกษตรไม่สามารถแยกออกจากการสั่งสมและถ่ายทอด
ภูมิปัญญาซึ่งอาศัยระยะเวลายาวนานและมีการต่อยอด นอกจากนี้ยังมีงานศึกษา
ที่กล่าวถึงภูมิปัญญาชาวบ้านในฐานะของการแก้ไขปัญหาของชุมชนเรื่องศักยภาพ
ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการแก้ปั ญหาชุมชนโดยนฤมล บรรจงจิตร์และคณะ (2547)
ศึกษาจากเครือข่ ายชุมชนและการรวมกลุ่มของชาวบ้านในจั งหวัดฉะเชิงเทรา
1 เครือข่าย 4 กลุ่ม7
ส�ำหรับประเด็นทางเลือกการพัฒนางานศึ กษาของอุศนี ย์ ธูปทอง (2543)
เรื่องศักยภาพของพื้นที่และทัศนคติที่มีต่อการท�ำการเกษตรแนวทฤษฎีใหม่ศึกษา
ต.ผึ้งหลวง อ.เฉลิมพระเกียรติ จ.สระบุรี เน้นศึ กษาเรื่องทัศนคติ และปั จจัยที่
เกี่ยวข้องงานศึกษาของฉัตตริน บุ ญเกิด (2544) เรื่องการศึกษาเรื่องการพึ่งตนเอง
ของกลุ่มเกษตรกรปลูกผักปลอดสารพิษ ต.ห้วยพระ จ.นครปฐม เป็นการศึ กษา
ความสามารถที่จะพึ่งตนเองให้ได้ในทางเศรษฐกิ จและสังคมของผู้ประกอบ
อาชีพทางการเกษตรผ่ านการรวมกลุ่มเพื่อเพิ่มอ�ำนาจการต่อรอง อย่างไรก็ ตาม
เนื่องจากการขยายตัวของงานศึกษาในกลุ่มนี้มีเพิ่มมากขึ้นจากการเป็นกระแสรอง
จนเรียกได้ว่าเป็ นกระแสหลักของการพัฒนาในปัจจุบัน ทั้งนี้ ในการประชุมทาง
6 วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต (สังคมสงเคราะห์ศาสตร์) บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
7 นฤมล บรรจงจิตร์ (2547) ศักยภาพภูมิปัญญาท้องถิ่นในการแก้ไขปัญหาชุมชน กรุงเทพฯ. : สถาบันวิจัย
สังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย