190 ถกเถียงวัฒนธรรม
4.2 การพัฒนากับการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต/วัฒนธรรม
ของกลุ่มคน
งานศึกษากลุ่มนี้ปรากฏในงานประเภทวิทยานิพนธ์เป็นส่วนใหญ่ โดยมอง
ว่ากระบวนการพัฒนาน� ำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมซึ่งลักษณะ
งานยังคงจ�ำกัดอยู่ กับการอธิบายเชิงบรรยายปรากฏการณ์ก่อนหน้าและสภาพ
ที่เป็นอยู่ ในปัจจุบันมีลักษณะของการแบ่งคู่ตรงข้ามเมืองกับชนบท วัฒนธรรม
ในความหมายของกลุ ่มงานศึกษานี้ ให้คุณค่ากั บความดีงามในอดีตซึ่งภายหลั ง
ถูกแทนที่ด้วยสิ่งที่เรียกว่า ทุนนิยม วั ตถุนิยมที่มากับกระบวนการพัฒนา
งานศึกษาตั้งแต่ปี พ.ศ.2537-2547 เป็นการศึกษาภายใต้แนวคิดการวิเคราะห์
การเปลี่ยนแปลงเชิ งเดี่ยว (linear perspective) คือการมองไปในทิศทางใดทิศทางหนึ่ง
ในงานศึกษาสะท้ อนการบรรยายสภาพสังคมก่อนทุ นนิยม ทั้งด้านชีวิ ตและ
ความเป็นอยู่ ความเชื่อ การผลิต และเมื่อการพัฒนาเข้าสู่ชุมชนท�ำให้สภาพเดิม
ของชุมชนหมดไป น�ำไปสู่การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิ ต สภาพสังคม ชุมชน ที่เกิด
จากการรับเอาค่านิยมความทันสมัย ความเป็นเมือง เข้าไปแทนที่วิถีชีวิ ตดั้งเดิม
โดยกระบวนการดังกล่ าวเริ่มต้ นจากการพัฒนาน�ำโดยรัฐภายใต้แผนพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ซึ่งด�ำเนินการในลักษณะพิ มพ์เขียว เน้ นความทันสมัย
อย่างตะวันตก เป็นเสมือนเครื่องมือหลั กที่ท�ำให้วัฒนธรรมของชุ มชนภาคกลางซึ่ง
มีความหลากหลายทางวัฒนธรรมถูกท�ำลายลง งานศึกษาเหล่านี้มักใช้กรอบการ
วิเคราะห์ในทางเดียวกันว่า แผนพัฒนาที่เน้นการปลูกพืชเศรษฐกิจเชิงเดี่ยวรวมถึง
แผนการพัฒนาอุตสาหกรรมในหลายพื้ นที่ได้ละเลยความแตกต่างหลากหลาย
ทางวัฒนธรรมของประชาชน ท�ำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงค่านิยม ความเชื่ อของ
ชุ มชนให้สอดคล้องรั บกับนโยบายการพั ฒนา เช่นการพึ่งพาเทคโนโลยีสมั ยใหม่
เพื่อเพิ่มผลผลิต ท�ำให้ต้นทุนการผลิตสูงขึ้น เกษตรกรที่สามารถปรับตัวต่อระบบ
ดังกล่ าวได้ ก็ เข้ าสู่ การเป็ นแรงงานงานรับจ้ างหรือเปลี่ยนอาชี พเข้ าสู่
ภาคอุตสาหกรรม พวกที่ปรับตัวพอได้กลายเป็นผู้ผลิตรายใหม่ที่ผูกโยงกับกลไกล