188 ถกเถียงวัฒนธรรม
ในขั้นตอนนี้ ขอกล่าวถึงการใช้ค�ำว่า “พัฒนา” (development) ที่ปรากฏ
ให้เห็นผ่ านงานศึกษาประเภทต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการท�ำหน้าที่เป็นแนวคิด
เชิงปฏิ บัติการ ซึ่งเริ่มตั้ งแต่ระดับปัจเจกเป็นต้ นไป เช่น การพั ฒนาบุคลิกภาพ
การพัฒนาคุณภาพชีวิต การพั ฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในกลุ่ มคนต่างๆ ตลอดทั้ง
การพัฒนาจิตใจ หรือการน�ำไปใช้ในระดับชุมชนเช่นการพัฒนาที่อยู่อาศัย การพัฒนา
ชุ มชน การพัฒนาจิตส�ำนึกท้องถิ่น หรือการน�ำไปใช้ในเชิงนโยบาย เช่ น การพัฒนา
ต�ำบล หมู่บ้าน หรื อส่วนท้องถิ่น การพั ฒนาแหล่งท่องเที่ยว การพั ฒนาชนบท
การพัฒนาภาคอุ ตสาหกรรม ตลอดทั้ งการเคลื่อนไปสู่การสร้างค�ำนิยามระดั บ
ประเทศ เช่น ประเทศพัฒนาแล้ว ประเทศก�ำลังพัฒนา และประเทศด้อยพัฒนา
อย่างไรก็ตามแม้ว่าค�ำว่าการพัฒนาที่กล่าวมาข้างต้นจะท�ำให้เห็นปฏิ บัติการ
ที่กว้างขวางและค่อนข้างหลากหลาย ขณะเดียวกันกลับสะท้อนมุมมองที่น่าสนใจว่า
แท้ที่จริงแล้ว ค�ำที่เราใช้อยู่อย่างสะดวกปาก และมือ (ปากกา) อาจไม่ได้มีความหมาย
แท้จริงตายตัว หากแต่ขึ้นอยู่กับบริบทการใช้งานนั่นประการหนึ่ ง ประการที่สอง
จากปฏิ บัติการข้ างต้นของการพัฒนา สะท้อนถึงพลังและอ�ำนาจที่จะน� ำไปสู่
การปรับเปลี่ยนค่านิยมรวมทั้งพฤติกรรมที่ส่งผลอย่างส�ำคัญต่อวิถีชีวิตของผู้ คนใน
พื้นที่ต่างๆ อย่างหลากหลาย เช่นเดียวกับ ค� ำว่า “วัฒนธรรม” ที่ปรากฏอยู่ใน
งานศึกษาที่ท�ำการรวบรวมมาในครั้งนี้ มีการกล่าวถึงตั้งแต่ความหมายเชิงวิถีชีวิต
ที่ดีงามคนไทยในอดีตซึ่งเป็นงานศึกษาเชิงการอนุรักษ์เพื่อการท่องเที่ยวและกลัวว่า
จะสูญหายไป เช่นดนตรี พื้นบ้ าน ภูมิปัญญาชาวบ้านในมิติต่างๆ รวมถึงวั ฒนธรรม
ในความหมายปฏิบัติการในชีวิตประจ�ำวันของผู้คนหลากหลายกลุ่มไม่ว่าจะเป็นเด็ก
เยาวชน เกษตรกร แรงงานรั บจ้างในภาคอุตสาหกรรม แรงงานข้ามชาติ รวมถึงผู้คน
ในพื้นที่ต่างๆ ที่ ได้รับผลกระทบจากโครงการพัฒนาภาครั ฐ
เมื่ อน�ำการพัฒนาและวัฒนธรรมมาพิจารณารวมกั น ในความหมายที่พบใน
งานศึกษาที่ถูกหยิบยกมากล่าวถึงในครั้งนี้มากที่ สุด คือ ความหมายของการพัฒนา
ในฐานะปฏิบัติการของการพัฒนาที่เกิดขึ้นในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ผ่าน