168 ถกเถียงวัฒนธรรม
อุ ดมสมบูรณ์ เพราะนักวิจัยคิดว่ามีความส� ำคัญต่อวิ ถีชีวิ ตลาวพวน และเป็น
เอกลักษณ์ ทางวัฒนธรรมของลาวพวน โดยที่นักวิจัยพยายามน� ำเสนอข้อมูล
อย่างรอบด้ าน เช่น ความหมาย ประวัติความเป็นมา กระบวนการประกอบพิธี
เช่น การแห่แม่ โพสพ การบวงสรวงเทวดา การท�ำพิ ธีจุดไฟเผาข้าวหลามทิพย์
การตักบาตรข้ าวหลาม และชี้ ให้เห็นว่าพิธีบุญก� ำฟ้ าในขณะที่ศึ กษานั้นได้
เปลี่ยนแปลงจากเดิมในขั้นตอนที่ส�ำคัญ คือ พิธีดั้งเดิมไม่มีการบวงสรวงเทวดา มี
แต่การบอกกล่าวสิ่งศักดิ์สิทธิ์เท่านั้น เมื่อผู้น�ำในการประกอบพิธีคนเดิมเสียชีวิต
ลงไป ชุมชนก็ไม่ได้ประกอบพิธีอีก จนเมื่อการท่ องเที่ยวแห่งประเทศไทยเข้ามา
ฟื้นฟูประเพณี จึ งช่วยกันแต่งเติ มโดยดูจากพิธีจรดพระนังคัล เช่ น เสริมการตั้ง
ศาลเพียงตาเข้ามา และมีการสวดชุมนุมเทวดาเป็นต้น อย่างไรก็ตามความเชื่อถือ
และการประกอบพิธีบุญก�ำฟ้าได้ลดลงไป เพราะขาดความเชื่อมโยงกับวิถีชีวิ ต
ทางเศรษฐกิ จที่เปลี่ยนไป เพราะพิธีบุญก�ำฟ้าส�ำคัญส�ำหรับการท�ำนา (ทั้ งในแง่
เจตนารมณ์และสัญลักษณ์ที่ใช้ในพิธีกรรม) และชาวบ้านพวนได้ท�ำนากันน้อยลงๆ
และหันไปประกอบอาชีพอื่น เช่น ท� ำงานโรงงาน เป็นต้น
ในขั้นสุดท้ ายผู้วิจัยได้พยายามวิ เคราะห์ให้เห็นว่า พิธีกรรมสะท้อนให้เห็นภาพ
โครงสร้ างการจัดระเบียบสังคมของชุมชนลาวพวนที่ เน้นการตั้งถิ่นฐานข้างฝ่ายหญิง
และการให้ ความส�ำคัญของญาติฝ่ายหญิง ซึ่งปรากฎในชีวิตประจ�ำวันที่ผู้หญิง
มีบทบาทส�ำคัญ และมีผลต่ อปัจเจกบุคคลในยามวิกฤต การวิเคราะห์ดั งกล่าวมี
ปัญหาบ้าง อันเกิดจากการที่นักวิจัยไม่ได้ใช้แนวคิดที่กล่าวอ้างเป็นกรอบในการเก็บ
ข้อมูล เช่น ขาดหลักฐานเชิงประจั กษ์ว่า ชาวบ้านรู้สึกมั่นคงขึ้นจริ งๆ หรือไม่ในการ
ท�ำพิธีก�ำฟ้า นอกจากนี้ผู้วิจัยยังมีข้อสรุปที่ขัดแย้งกันเองด้วย เพราะพิธีบุญก�ำฟ้า
มีความส�ำคัญต่อวิถีชีวิตชุมชน จึงยังถือปฏิบัติกันเรื่อยมา ทั้งที่ได้มีหลักฐานมาก่อน
หน้านี้แล้วว่าถูกฟื้นฟูขึ้นมาด้วยการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย งานนี้จึงมีข้อด้อย
ไปบ้าง ท� ำให้ เกิ ดความไม่ชัดเจนในเรื่องการวิเคราะห์ เพราะความไม่ ชัดเจน
ระหว่างโจทย์ แนวคิดและการวิเคราะห์
งานสุ ดท้ายที่ จะน�ำมาเป็นตัวอย่ างเกี่ยวกั บประโยชน์ของความชั ดเจนใน
เรื่องโจทย์ แนวคิดและการวิเคราะห์ คือ “ชี วิตลาวโซ่งเมื่อวันวาน” โดยฉวีวรรณ