170 ถกเถียงวัฒนธรรม
2. ความเหมาะสมของแนวคิดและวิธีการศึกษาในการตอบโจทย์วิจัย
ในประเด็นนี้จะอาศัยตัวอย่างงานจาก 2 แนวเรื่อง คื อ การศึกษาการ
เปลี่ยนแปลงและการปรั บตัวทางวัฒนธรรม กั บการศึกษาจิตส�ำนึกและอัตลักษณ์
ชาติพันธุ์ในบริ บทของรัฐไทย โดยที่ในแนวเรื่องหลั งจะให้ข้อคิดเห็ นแบบรวมๆ
งานวิ จัยการเปลี่ยนแปลงและการปรั บตั วทางวั ฒนธรรมอาจจะนับได้
มากกว่า 10 งาน ซึ่งครอบคลุ มชุมชนชาติพันธุ์ หลายชุมชนและในหลายกลุ ่ม
ชาติพันธุ์ ลาวโซ่ง ลาวพวน ไทยยวน ไทยเบิ้ง และลาวครั่ง ซึ่งส่วนใหญ่จะเน้น
ให้เห็นความสั มพันธ์ของการเปลี่ยนแปลงในมิติของเศรษฐกิจและมิติทางวัฒนธรรม
(ซึ่งมักจะขาดการให้ความหมายที่ชัดเจน) งานเหล่านี้มีประเด็นหรือโจทย์ที่ชัดเจน
และตรงประเด็นกับที่ผู้เขียนต้องการจะสั งเคราะห์ แต่ผู้เขียนกลับใช้ประโยชน์
ข้อมูลได้ไม่มากเท่าที่ควร เพราะงานมีแนวคิดและวิ ธีการเก็บและวิ เคราะห์ข้อมูลที่
ไม่เหมาะสม ท�ำให้ข้อมูลที่ได้มามีสภาวะ “ไม่เกี่ยวข้อง” หรือไม่ตรงประเด็น หรือ
ความหมายไม่ชัดเจน และในหลายๆ กรณีอาจจะไม่น่าเชื่อถือ ซึ่งในที่นี้จะยกมา
เป็นตัวอย่างเพียง 2 งาน คือ
1. “การเข้าสู่ชุมชนชนบทของกระบวนการโลกาภิวัฒน์: ศึกษากรณี
ชุมชนไทพวน ต�ำบลหินปัก อ�ำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี” (บดี พงษ์ทอง
2538)
ในงานนี้ ผู้วิจัยได้กล่าวถึงวัตถุ ประสงค์อย่างชั ดเจนว่า ต้ องการศึกษา
ความตระหนั กในการเปลี่ยนแปลงทางสังคมของไทพวน โดยเปรียบเทียบหัวหน้า
ครัวเรือนกับผู้น�ำ โดยใช้แบบสัมภาษณ์ และการวิเคราะห์เชิงสถิติ และศึกษาปั จจัย
และความสัมพันธ์ของปัจจัยที่มีผลต่อการผลักดัน “กระบวนการโลกาภิวัฒน์เข้าสู่
ชุ มชนชนบท” โดยพิจารณาตัวแปรที่ จะบ่งชี้ภาวะโลกาภิวัฒน์ คื อ บทบาทของ
ข่าวสาร ความคิ ดเรื่องสิทธิเสรีภาพและการยอมรับศักยภาพที่เท่ าเทียมของมนุษย์
ปัจจัยทางเศรษฐกิจ ความสัมพั นธ์ส่วนบุคคล การจัดระเบียบโลก และระยะความ
สั มพันธ์ทางสังคม ซึ่งตัวแปรทั้ง 6 นี้ ถูกจัดว่าเป็นตัวแปรตาม ส่วนตัวแปรอิสระ คือ