166 ถกเถียงวัฒนธรรม
ชาติพันธุ์ เช่น ระบบเศรษฐกิจ ความสัมพั นธ์ทางสังคม ความเชื่อพิธีกรรม ประเพณี
และการละเล่น โดยเน้ นการพรรณนาข้อมูลที่ค้นพบเป็นส่วนๆ ซึ่งสะท้อนให้เห็น
ว่าในการตั้งโจทย์ไม่ได้ เชื่อมโยงประเด็นให้ชัดเจน จึงเก็บข้อมูลและวิเคราะห์มา
เป็นส่วนๆ เพราะขาดแนวคิดที่ใช้ในการตั้งโจทย์ เก็ บข้อมูล และวิเคราะห์ และแม้ว่า
ในงานนั้ นๆ จะมีการยกแนวคิดมาไว้เป็นจ�ำนวนมาก แต่ไม่สัมพั นธ์กับโจทย์ อ่านแล้ว
ก็ คงได้แต่ถามว่า “แล้วอย่างไรต่อไป” เพราะไม่ได้กระตุ้นให้คิดและตั้งค�ำถามต่อไป
ท�ำให้รายละเอียดที่ได้พรรณนาไว้มีคุณค่าต่อการวิจัยน้อย เพราะไม่รู้ว่ ารายละเอียด
ดังกล่าวมีความหมายอะไรบ้าง มีข้อสรุปและหลักฐานที่ถูกต้องหรือไม่
การตั้งโจทย์ที่เชื่อมโยงมิติต่างๆ ของวิถีชีวิตหรือวัฒนธรรม จะมีส่วนช่วย
ให้เข้าใจความหมายของปรากฎการณ์ที่ศึกษาได้ชัดเจนขึ้น และก่อให้เกิดค� ำถาม
การวิจัยต่อๆ ไป งานตัวอย่างที่จะแสดงให้เห็นในประเด็นนี้มี 3 งาน ซึ่งมีจุดเน้น
ที่แตกต่างกัน คือ ในสองงานแรกเป็ นการมองวิถีชีวิตชุมชนผ่านความสัมพั นธ์
ระหว่างความเชื่อ พิธีกรรม และการจัดระเบียบสั งคม โดยที่ทั้งสองงานได้ใช้แนวคิ ด
โครงสร้าง – การหน้าที่เป็นกรอบในการตั้งโจทย์ เก็บข้อมูล และวิเคราะห์ข้อมูล
ส่วนอีกงานหนึ่งมองวิถีชีวิตชุมชนผ่านความสัมพันธ์ระหว่างการจัดระเบียบสังคม
และกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
ในงาน “การศึกษาโครงสร้างสังคมของ “ลาวโซ่ง” ของมยุรี วัดแก้ว
(2521)13 ผู้ วิจัยระบุว่า ได้ใช้แนวคิดโครงสร้าง – การหน้าที่ของ Durkheim
และ Malinowski เป็ นหลักในการพิจารณาความสัมพันธ์ระหว่างพิธีกรรม และ
โครงสร้างสังคม ซึ่งที่จริงหากจะช่วยท�ำให้ประเด็นชัดเจนขึ้น หัวข้อหรือโจทย์วิจัย
น่าจะเป็น “การศึกษาโครงสร้างสังคมลาวโซ่ งผ่านพิธีกรรม” เพราะเน้นการวิเคราะห์
พิธีกรรมมากกว่ า อย่างไรก็ตาม ผู้วิจัยได้ให้ข้อมูลเกี่ยวกั บ “พิธีเสนเรือน” ทั้งในแง่
ความหมาย กระบวนการในการประกอบพิ ธีกรรม และผู้ร่วมพิ ธีกรรมอย่างละเอี ยด
โดยผู้วิ จัยเน้นความเป็นเอกภาพของพิธีเสนเรือน มากกว่าความแตกต่างของ
พิธีเสนเรือน ซึ่ง “หมอเสน” (ผู้ประกอบพิธี) มีต�ำราที่ไม่เหมือนกัน นอกจากนี้ได้
13 งานนี้จะเก่ากว่างานอื่ นๆ ในฐานข้อมูล ซึ่งอยู่ระหว่าง พ.ศ.2530 – 2548 แต่จ�ำเป็นที่น�ำมาใช้เป็นตัวอย่าง