งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 121
มีความคล้ายคลึงกัน คือ ส่วนใหญ่ท�ำการเกษตรกรรม เช่นท�ำนาแต่อาจมีอาชีพเสริม
แตกต่างกันบ้างเช่ น ปลูกผักหรือปลูกไผ่ รับจ้าง และค้าขาย ในบางแห่ง เช่น
บ้านหมี่มีการทอผ้าเป็นอาชีพส�ำคัญด้วย
งานศึกษา “ชุมชนพวน” ที่หินปัก อ.บ้านหมี่ จ.ลพบุรี (เกรียงศักดิ์ อ่อนละมัย
2540) สะท้อนภาพดังกล่าวนี้ คือ ประมาณครึ่งหนึ่ งของจ�ำนวนครัวเรือน (46.8%)
ในชุมชนประกอบอาชีพท�ำนา ส่วนสัดส่ วนของครัวเรือนที่รับจ้างและทอผ้าอยู่ใน
อันดับรองๆ ลงมา (22% และ 14.3% ตามล�ำดับ) ลักษณะที่มีร่วมกับชุมชนชาวนา
ไทยอื่นๆ ในภาคกลาง คือ มีการกู้ยืมเงิ นในสัดส่วนที่สูงมากถึง 18% จากแหล่ งเงิน
ที่หลากหลายคือ ธกส. ธนาคารพาณิชย์ และนายทุนท้องถิ่น เป็นต้น
ในการที่จะเข้าใจการด�ำรงอยู่ของชุมชน ประเด็นเรื่องการจั ดระเบียบสังคม
และการเมืองมีความส�ำคัญเป็นอย่างมาก เพราะเป็นเรื่ องราวที่เกี่ยวกับความสัมพันธ์
ระหว่างบุคคลและกลุ ่มบุคคลในชุมชน ซึ่งท�ำให้ชุมชนด�ำรงอยู่ได้ในลักษณะใด
ลักษณะหนึ่ง ในการศึกษาทางชาติพันธุ์วรรณาดั้งเดิมในมานุษยวิทยา การศึ กษา
การจัดระเบียบสังคมและการเมืองเป็นประเด็นความสนใจหลักของนักมานุษยวิทยา
ที่ศึกษาสั งคมหรือชุมชนขนาดเล็ก ที่มีความหลากหลายทางสังคมน้อย ประเด็นที่
นักมานุษยวิทยาสนใจวิเคราะห์ คือ เรื่องลักษณะครอบครัว การแต่งงาน ระบบ
เครือญาติ และระบบการรวมกลุ ่มท�ำกิจกรรมต่ างๆ เช่น กิจกรรมทางเศรษฐกิจ
หรือ พิธีกรรม และเมื่อนักมานุษยวิทยาศึ กษาชุมชนที่มีความหลากหลายและ
ซับซ้อนทางสังคมมากขึ้น ก็ต้องเพิ่มมิ ติต่างๆ ในการวิเคราะห์อย่างเช่น การศึกษา
โครงสร้างสังคมของชุ มชนชาวนาไทยในหมู่บ้าน “เชียงใหม่” ของ Jack Potter (1976)
ซึ่งศึกษากลุ่มสังคมต่างๆ ที่ท�ำหน้ าที่ต่างๆ กันในหมู่ บ้าน และท�ำให้บุคคลหรือ
ครัวเรือนต่างๆ ได้มีกิจกรรมร่วมกัน นอกจากนี้มีการศึกษาความแตกต่างทางสังคม
ในเชิงชนชั้น ที่ท�ำให้เห็นสถานภาพของบุ คคลหรื อกลุ่มบุคคลที่ ไม่เท่าเที ยมกัน
รวมทั้งความสัมพันธ์ของบุคคลหรือกลุ่มบุคคลเหล่ านี้ การศึกษาลักษณะครอบครัว
ระบบเครือญาติ และพฤติกรรมความสัมพันธ์ของสมาชิกในชุมชน ก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง
ที่นักมานุ ษยวิทยาให้ความส� ำคัญ แต่นักวิ จัยส่ วนใหญ่ที่ ศึกษา “ลาวพวน”