98 สืบโยดสาวย่าน
ในส่วนของบทความทางคติชนวิ ทยา บทความส่วนใหญ่เป็นการน�ำเอกสาร
ที่มีผู้รวบรวมศึกษาไว้มา เรียบเรียงขึ้นใหม่ นอกจากนี้ยังหาความรู้ใหม่ด้วยการ
สั มภาษณ์เพิ่มเติมบ้ าง งานส่วนหนึ่งจึงมองไม่เห็นการสร้างองค์ความรู้ที่ชัดเจน ไม่
เห็นการเคลื่อนเปลี่ยนของสังคมที่ ศึกษา แต่ก็มีผลงานบางชิ้น คือ คติความเชื่อ
ของชาวประมงพื้ นบ้านบนฝั่งทะเลตะวันตกที่สั มพันธ์อยู่กับผี ทัศนะเสรี : การ
ก�ำเนิดมนุษย์ในโลกทรรศน์ไทยภาคใต้ที่เสนอองค์ความรู้ ความคิด การสร้างโลก
ของคนรุ่นเก่าในพื้นที่หนึ่ ง อัตลั กษณ์และวรรณกรรมทักษิณประเภทหนังสือห่วง
ฤกษ์ยาม โองการ เวทมนตร์คาถา การดูนิมิตและท�ำนายลักษณะ รวมทั้งความ
เชื่อและคตินิยมต่างๆ ล้วนเป็นบทความศึกษาวิเคราะห์จากเอกสารโบราณ โดย
เฉพาะหนังสือบุด (สมุดข่อย) ช่วยให้เห็นความสัมพันธ์ของศาสตร์ต่างๆ ที่ เหมือน
กับเป็นมายาคติ แต่ ก็เป็นองค์ความรู้ที่ส่งผลต่ อวิถีพลังชุมชน เป็ นภูมิปั ญญาซึ่ง
แม้สังคมจะเปลี่ ยนแปลงไปแต่ก็มิได้ถูกกลืนเป็นส่วนหนึ่งให้หายไปในการพั ฒนา
สมัยใหม่โดยสิ้นเชิง
งานศึ กษากลุ่มภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นงานประเภทบทความ วิทยานิพนธ์
งานวิจัยทั่วไป และหนังสือ บทความมีจ�ำนวนมากที่สุด และงานหนังสือมี น้อย
ที่สุด ผลงานดังกล่าวครอบคลุ มเนื้อหาเกี่ยวกับวรรณกรรม หัตถกรรม สุขภาพ
อนามัย การประกอบอาชีพและการด� ำรงชีวิต การสร้างเครือข่าย และศิลปะการ
แสดง งานกลุ่มนี้มีทั้งที่ได้จากผลงานรวบรวม วิเคราะห์องค์ความรู้ ตีความ วิพากษ์
วิจารณ์ และสรุปความ แต่ มีงานไม่น้อยเป็นแค่การรวบรวมความรู้ วิเคราะห์เนื้ อหา
และคุณค่าเท่านั้นบทความ เป็นงานศึ กษารวบรวมความรู้ที่หลากหลาย วิเคราะห์
ตีความ วิพากษ์วิจารณ์ และสรุปความไว้อย่างน่าสนใจ ท�ำให้เห็นแหล่งที่มาของ
เนื้อเรื่อง บริบท และพลวัตด้านแนวความคิด บทความทางวรรณกรรมที่ศึกษามี
แง่มุมตั้งแต่สิ่งที่ส�ำแดงถึงความเป็นท้องถิ่นของวรรณกรรมทักษิณ วัฒนธรรมการ
สร้างวรรณกรรม ภาษาและกวีโวหาร วัฒนธรรมการใช้สัญลักษณ์ ผู้รจนา และ
อั ตลักษณ์และพลวัตของวรรณกรรม นับเป็นความรู้ชุดใหม่ของวรรณกรรมทักษิณ
ที่ขยายความรู้เดิม และแสดงให้ เห็นพลวัตหรือวิถีและพลังในแง่มุมต่างๆ ของสังคม
อั นเป็นรากฐานมาถึงปัจจุบันอีกด้วย