งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 101
ส�ำหรับผลงานหนังสือ 2 เรื่อง เป็นงานที่มีส่วนคล้ายคลึงกัน คือ รวบรวม
ความรู้น�ำมาเสนอด้วยการวิเคราะห์สรุปเป็นองค์ความรู้ใหม่ แต่แตกต่างกันที่เรื่อง
แรกเป็นเรื่องจากคนในพื้นที่ที่ช่วยให้ เห็นการดิ้นรนต่อสู้ของผู้คนเพื่อความอยู่ รอดจน
ท�ำให้ ชุมชนพึ่งตนเองได้อย่างยั่งยืนและช่ วยขับเคลื่อนรวมทั้งเป็นแนวทางให้ชุมชน
อื่นน�ำไปใช้อีกด้วย ส่วนงานอีกเรื่ องหนึ่งเป็นเพียงการรวบรวม และศึ กษาวิเคราะห์
อย่างง่ายๆ ซึ่งช่วยให้มองเห็ นแค่ปรากฏการณ์ที่เคยมีเคยเป็นซึ่งขาดความเป็นพลวัต
ของสังคมและชุมชน เป็นเพียงแค่เรื่องเล่าหรือภาพสะท้อนทางสังคม นี่คือความ
จ�ำกัดของการมองจากคนภายนอก
งานในภาพรวมของวิ ธีการศึกษาค้นคว้าที่เป็ นบทความ งานวิจัยและหนังสือ
ที่กล่าวแล้ วแม้จะให้สาระอย่างหลากหลายเกี่ยวกับภูมิปัญญาภาคใต้ แต่งานศึกษา
ส่วนใหญ่มักเป็นแค่การรวบรวมความรู้ วิเคราะห์เนื้อหา และคุณค่า มีงานจ�ำนวน
ไม่มากนักที่ศึกษาข้อมูลอย่างกว้างขวาง และมีวิธีการมองอย่างลึกซึ้ง อย่างไร
ก็ตามงานในกลุ่มนี้ ได้ช่วยให้เห็นองค์ความรู้ทางด้านนี้ในระดับหนึ่ง แต่การให้ความ
ส�ำคัญแค่เพียงปรากฏการณ์น่าจะได้ปรับเปลี่ยนเป็นการสังเคราะห์ ตีความ วิจารณ์
และวิพากษ์ให้มากยิ่งขึ้น เพราะพลวัตทางสังคม จะมองเพียงแค่รวบรวมความรู้
วิเคราะห์เนื้อหาและคุณค่าเพียงอย่างเดียวนั้นมีความหมายต่อการพัฒนาน้อยมาก
งานกลุ่มการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมมีทั้งผลงานที่เป็นวิยานิพนธ์
และงานค้นคว้าที่เป็ นบทความวิชาการพอๆ กัน งานวิทยานิพนธ์จ�ำแนกเป็น 2 กลุ่ม คือ
สาระการจัดการทรั พยากรและสิ่งแวดล้ อมที่ช่วยให้เห็นการผลิตของชุ มชน และ
การจัดกระบวนการเรียนรู้ของชุมชน ส่วนงานที่เป็นบทความที่ผู้เขียนใช้การศึ กษา
ถ่ายทอดให้เห็นอดีตและปัจจุบันว่า ด� ำเนินไปตามการเปลี่ยนแปลงของบริบทซึ่ง
ส่งผลกระทบกับวิถีชีวิตของผู้คนในชุมชนอย่างกว้างขวางและได้เสนอทางออกใน
อนาคตว่า หากใช้ การจัดการที่ดีก็สามารถน�ำความสุขสงบกลับคืนมายั งชุมชนได้ งาน
วิทยานิพนธ์ เป็นงานที่ มีสาระเกี่ยวกับการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมอันช่วย
ให้เห็นการผลิตของชุมชน คือ เริ่มจากมองภาพอดี ต ซึ่งเป็นภาพการจั ดการทรัพยากร
อันเกี่ยวข้องอยู่กับบริบทต่างๆ ท�ำให้เห็นการเปลี่ยนแปลง และการพัฒนาการผลิต