100 สืบโยดสาวย่าน
ความสามารถในเชิงวิเคราะห์ วิจักษณ์ สรุป ตีความ และวิจารณ์ การประมวลเป็น
บทความชุดนี้ได้ช่วยให้แลเห็นความเป็นท้องถิ่นภาคใต้อย่างชัดเจนยิ่งขึ้น สามารถ
น�ำไปใช้ประกอบการศึกษาเกี่ยวกับสังคม วัฒนธรรม ประเพณี ประวัติศาสตร์ และ
อื่ นๆ อันท�ำให้เห็นถึงความเป็นพลวัตของสังคมภาคใต้ได้เป็นอย่างดี
ในส่วนของงานวิทยานิพนธ์และงานวิจัยทั่วไป ซึ่งมีสาระหลากหลายเกี่ยว
กั บการบ�ำบัดโรคของหมอพื้นบ้าน อาหารพื้นบ้าน งานหัตถกรรม ประวัติและผล
งานบุคคล การแสดงพื้นบ้าน และภูมิปัญญาในการจัดการเครือข่ายระบบความ
สั มพันธ์และการพึ่ งพา งานเกือบทุกเรื่ องเป็นการศึกษารวบรวมความรู้จากเอกสารที่
มีผู้รวบรวมศึกษาไว้แต่เดิม การสัมภาษณ์ผู้รู้เพิ่มเติม และใช้ประสบการณ์ที่ตนเอง
คลุกคลีอยู่มาสรุปเป็นองค์ความรู้ แต่ก็จัดได้เพียงการรวบรวม จ�ำแนกเนื้อหาและ
วิเคราะห์คุณค่า ส่วนการวิเคราะห์และสังเคราะห์ให้เห็นพลวัตหรือการขับเคลื่อน
ของสังคมยังไม่โดดเด่น อย่างไรก็ตามงานในกลุ่มนี้ บางเรื่องเป็นการถอดความรู้
หรือภูมิปัญญาที่ก�ำลังสูญหายมาฟื้นฟูขึ้นใหม่ อาทิ ภูมิปั ญญาพื้นบ้านด้านการ
รักษาโรค ซึ่งศึกษาจากหนังสือบุด ใบลาน และการสัมภาษณ์หมอพื้นบ้าน ท�ำให้
ภูมิปัญญาพื้นบ้านที่ ก�ำลังสูญหายได้รับความสนใจ และช่วยให้ผู้สนใจสามารถ
ใช้เป็นฐานความรู้ความคิดในการศึกษาค้นคว้า ส�ำหรับงานเกี่ยวกับธุรกิจชุมชน
พบว่า เครือข่ายธุ รกิจยังไม่ชัดเจน มีลักษณะหลวมๆ ตามแบบเดิม ท�ำตามสบาย
มากกว่าการท�ำอย่างมี ระบบ โดยมุ่งที่เศรษฐกิจพอเพียงเป็นหลัก งานชิ้นนี้จึงเป็น
ผลงานที่ มิได้ชี้ให้เห็นว่าภูมิปัญญาชาวบ้านได้เข้ามามีบทบาทหรื อปรับเปลี่ยน
อะไรแต่ประการใด อย่างไรก็ตามงานวิ จัยทั่วไปเกี่ยวกับการศึกษาวิ เคราะห์ตีความ
ภูมิปัญญาทักษิ ณในการจัดการเครือข่ายระบบความสัมพั นธ์และการพึ่งพา แม้จะ
เป็นงานที่ใช้ข้อมูลเอกสาร แต่การที่ผู้ศึกษาอาศัยประสบการณ์เดิมในฐานะเป็น
ผลผลิตของภาคใต้ ท�ำให้งานชิ้นนี้สะท้อนวิถีการด�ำรงชีวิต ความเชื่อ ฯลฯ ที่เคลื่อน
เปลี่ยนของสังคมภาคใต้และแลเห็นผู้คนที่โลดแล่นปรับเปลี่ยนมาจนปัจจุบัน งาน
ชิ้ นนี้จึงช่วยให้แลเห็นอดี ตและลู่ทางการมองไปข้างหน้า เพื่อความอยู่รอดอีกด้วย