งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 81
จัดการทรัพยากรว่าสัมพันธ์อยู่กับสังคมเศรษฐกิจและการศึกษา ท�ำให้เกิดความ
มั่นใจได้ว่า ป่าไม้ สายน�้ำ และชีวิตมีคุณภาพที่ ดีและน�ำมาซึ่งความสุขให้แก่สั งคม
ได้อย่างแท้จริง
งานบทความเรื่ อง ตรังเขา ตรั งนา ตรังเล : สามทศวรรษที่ผ่านมา น�้ำตา
หรือรอยยิ้ ม (เปลื้อง คงแก้ว, 2537) เป็นบทความที่วิเคราะห์และสังเคราะห์ความ
เป็นจังหวัดตรังโดยใช้สภาพทางภูมิศาสตร์เป็ นตัวก�ำหนด ภาพของการน�ำเสนอ
และใช้ช่วงเวลา 3 ทศวรรษเป็นกรอบให้เห็นภาพลักษณ์ที่เปลี่ยนแปลงใน 3 ยุค
คือ ยุคแรกได้ เสนอให้เห็นภาพของชนทุกกลุ ่มในพื้ นที่ว่าต่างก็ พึ่งพิงสงเคราะห์
เกื้อกูลกันโดยตลอดซึ่งสอดคล้องกับธรรมชาติอันอุดมสมบูรณ์ ยุคที่สอง วิธีการ
ผลิตของชุมชนที่ได้เข้าสู่ภาวการณ์ท�ำมาค้ าขาย สวนยางสงเคราะห์ที่รัฐอุดหนุน
ท�ำให้ สภาพธรรมชาติถูกท�ำลาย นาข้าวที่ผลิตเชิงพาณิชย์ต้องใช้ทุนเพิ่มขึ้น หนี้สิน
เพิ่มขึ้น ครั้นยุคปัจจุบัน ภาพของยุคแรกหมดไปในขณะที่ความเป็นพาณิชย์นิยม
เกิดขึ้นอย่างเต็มรูปแบบ กระแสบริโภคนิ ยมรุนแรง ความอุดมสมบูรณ์ล่มสลาย
ชาวบ้านมี รายได้ไม่พอกับรายจ่าย ในช่วงนี้เองที่ทั้งสามตรังต่างก็ตระหนักถึง
สภาพดังกล่าว บางกลุ่มจึงหันมาพึ่งตนเองภายใต้ภูมิปัญญาดั้งเดิม โดยรวมตัว
กันเป็นกลุ่มช่วยกันหาทางออกสร้างกฎระเบียบ และปฏิบัติเพื่ อแก้ไขให้สถานการณ์
เก่าๆ กลับคื นมา สภาพเช่นที่ว่านี้ให้ความหวังว่ามีโอกาสและเป็นไปได้มากที่
ชุมชนดังกล่าวจะคืนมาสู่ความสงบสุขได้อีกครั้งหนึ่ง บทความเรื่อง ภูเขา ที่ราบ
และทะเล : วิถีแห่งความสั มพันธ์และการเปลี่ ยนแปลงของชุมชนรอบทะเลสาบ
สงขลา (วินัย สุกใส, 2538) เป็นการมองในมิ ติของเวลาที่มีการเปลี่ยนแปลงเกี่ ยวกับ
การคมนาคม คือ ยุคก่อนมีทางรถไฟสายใต้ ยุครถไฟ-เรื อเมล์ และยุคสิบล้อจ้าว
ถนน โดยสรุปว่ายุคก่อนมีทางรถไฟสายใต้ ชุมชนทั้งสามกลุ่มมีความสัมพันธ์แบบ
เกื้อกูล พึ่งพาอาศัยกัน แลกเปลี่ยนผลิตผลกันมายาวนาน ครั้นถึงยุคมีรถไฟและ
เรือเมล์ การติดต่อกับโลกภายนอกเป็นไปอย่ างกว้างขวางและรวดเร็ว การผลิต
เริ่มกระจายตัวและเป็นไปเพื่ อการค้า มีการอพยพเคลื่อนย้ายผู้คนจากแหล่ งเดิม
ไปยังแหล่ งอื่น และจากแหล่งอื่นเข้ามาในพื้นที่ ครั้นถึ งยุคสิบล้ อจ้าวถนน ได้มี