78 สืบโยดสาวย่าน
เดิมที่มนุษย์ยังคงมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับธรรมชาติ นับว่าเป็นการค้นพบ
ทางเลือกหนึ่งให้แก่ชุมชน
ส�ำหรั บงานวิจัยเรื่องศึกษาการจัดองค์กรพั ฒนาเอกชน โครงการพัฒนา
ชุ มชนขนาดเล็ก จังหวัดสงขลา (วิเชษฐ์ ขุนรักษ์, 2543) เป็นงานที่มุ่งศึกษาปัญหา
ลั กษณะการจัดการเกี่ยวกับทรัพยากรชายฝั่งใน 3 ประเด็ น คือ การก�ำหนดเขต
อนุรักษ์พันธุ์พืชพั นธุ์สัตว์น�้ำและการท�ำปะการังเทียม การส่ งเสริมอาชี พที่เกี่ยวข้อง
กั บการประมง และการสนับสนุนเครือข่ายองค์กรชาวประมงขนาดเล็ก การจัดการ
ดังกล่าวท�ำให้กิ จกรรมต่างๆ ที่จัดขึ้นเกิดประโยชน์อย่างกว้างขวางต่อชุมชนชาว
ประมงขนาดเล็กจังหวัดสงขลา ท�ำให้เกิดอาชีพและเครือข่ายซึ่งส่งผลให้ชาวบ้าน
สามารถพึ่งตนเองได้ แต่การด�ำเนินการประสบกับปัญหาต่างๆ เกี่ยวกับเรื่องเงินทุน
บุคลากร วัสดุอุปกรณ์ สภาพพื้นที่ สมาชิกในชุมชน หน่วยงานสนับสนุ น นโยบาย
ของรัฐ และสังคมวัฒนธรรมชุมชน แม้ว่าการศึกษาเรื่องนี้จะเป็นเพียงการรวบรวม
ปรากฏการณ์ที่ชุมชนขับเคลื่อนในช่วงเวลาหนึ่งแต่ก็แสดงถึงพลวัตของชุมชนที่จะ
ขับเคลื่ อนต่อไปอีก และจัดเป็นแบบอย่างที่ดีส�ำหรับชุมชนอื่นได้
ส่วนเรื่องการจัดการและผลกระทบจากการจัดการป่าชุมชน “ป่ าซับน�้ำ
ธารคีรี” (สนธิกาญจน์ วิโสจสงคราม, 2543) เป็นงานศึกษาที่ คล้ายคลึงกับเรื่องที่
กล่าวมาแล้ว ผิดกันแต่ว่าชุมชนดังกล่าวนี้ชาวบ้านและผู้น�ำชุมชน เป็นผู้วางแผน
จั ดการโดยที่ก�ำหนดเขตพื้นที่ในการด�ำเนิ นการแล้วน�ำเอาความเชื่อ จารีตประเพณี
มาสร้างจิตส�ำนึกเพื่อจัดการป่าชุมชนให้ เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และเป็นที่
จัดสรรผลประโยชน์แก่ชุมชนในการเก็บของป่า และการใช้ประโยชน์จากแหล่งน�้ำ
การด�ำเนินการช่วยให้เกิดองค์กรชาวบ้านขึ้นมาควบคุ มท�ำให้ชุมชนมีอาชีพ มีแหล่ง
อาหาร มีแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ มีกองทุนชุมชน และมีผู้น�ำที่เข้มแข็ง อีกทั้ง
สภาพแวดล้อมธรรมชาติที่สูญเสียไปได้ฟื้นสภาพให้ดีขึ้นอย่างรวดเร็ว ท�ำให้ชุมชน
ได้ตระหนั กถึงความอยู่ รอดในการรักษาและจัดการ ทรัพยากรด้วยชุมชนเอง ซึ่งเป็น
ลู่ทางการพึ่ งตนเองของชุมชน และเป็นบทเรียนที่ ดีให้แก่ชุมชนอื่นได้