80 สืบโยดสาวย่าน
ส�ำหรับงานศึกษาค้นคว้าที่เป็นบทความ มีผลงานศึกษาเกี่ยวกับเรื่องราวใน
พื้นที่ที่หลากหลาย คือ คนอยู่ป่ายังที่พะโต๊ะ ตรังเขา ตรังนา ตรังเล : สามทศวรรษ
ที่ผ่านมาน�้ำตาหรือรอยยิ้ม ภูเขา ทุ่งราบ และทะเล : วิถีแห่งความสัมพันธ์และ
การเปลี่ ยนแปลงของชุมชนรอบทะเลสาบสงขลา ฟื้นปัญหาการพัฒนา : ส� ำนึก
แห่งชุมชน สุราษฎร์ธานี เมือง 14 ลุ่มน�้ำแห่ งภาคใต้ตอนบน รวบรวมความรู้
ประสบการณ์ และแนวคิดชุมชนไม้เรียง กลุ ่มสวนสมรมต�ำบลบ้านยาง อ�ำเภอ
คีรีรัฐนิคม จังหวัดสุราษฎร์ธานี เขาครามบนเส้นทางการค้นหาตนเอง และการ
ท�ำนาในภาคใต้ งานบทความดังกล่ าวนี้ เป็นงานที่ใช้ การศึกษาและถ่ายทอด
จากประสบการณ์ตรงทั้งสิ้น กล่าวคื อ ได้รวบรวมความรู้และสบการณ์ ที่สั่งสม
มายาวนานรวมทั้งการลงไปสัมผัสในพื้นที่ แล้ วน�ำเสนอโดยอาศัยการวิเคราะห์
สั งเคราะห์และสรุปตีความให้เห็นถึ งอดีต ปัจจุบัน และอนาคตของการจัดการ
ทรัพยากรว่าเปลี่ยนแปลงไปตามเงื่อนไขของบริบทอย่างไร กระทบกับวิถีชีวิตอย่างไร
พร้อมกับการเสนอทางออกไว้ในบางประเด็ นที่น่าสนใจ กรณีของบทความเรื่ อง
คนอยู่ป่ายังที่พะโต๊ะ (ชวน เพชรแก้ว, 2547) เป็นการน�ำเสนอเชิงประวัติและกิจกรรม
ของป่าต้นน�้ำอันเป็นพื้นที่หนึ่งในจังหวัดชุมพร ที่ถูกชาวบ้านและคนในองค์กรของ
รัฐเข้าไปท�ำลายทรัพยากรธรรมชาติ ก่ อให้เกิดความขั ดแย้งกันอย่ างกว้างขวาง แต่
ด้วยความบากบั่นของผู้ที่เห็ นว่าหากปล่อยให้สภาพเช่ นนี้ด�ำเนินต่อไปจะส่งผลก
ระทบต่อธรรมชาติ คือ ป่าไม้ สัตว์ และผู้คน ท�ำให้เกิดกิจกรรมร่วมกันคิดร่วมกั น
ท�ำระหว่างเจ้าหน้าที่ป่าไม้กับชุมชน ในการสร้างสรรค์อนุรักษ์ป่าชุมชน ได้เล็งเห็น
ถึงความส�ำคัญของการอนุรักษ์ป่าต้นน�้ ำ โดยเข้ามามีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหา
อย่างครบวงจรตั้งแต่ปัญหาการลักลอบตัดไม้ท�ำลายป่า ปัญหาสังคมและปัญหา
การศึกษา ท่ามกลางปัญหาต่างๆ ได้เปิดโอกาสให้ชุมชนมีสิทธิในการจัดการดูแล
ทรัพยากรธรรมชาติ และสร้างความแข็งแรงบนพื้ นฐานของการพึ่ งตนเอง โดยมี
หน่วยงานภาครัฐให้การสนับสนุน ซึ่งเป็นการพิสูจน์ให้เห็นว่าเป็นทางเลือกในการ
สร้างคุณภาพที่ดี และการอยู่ ร่วมกับธรรมชาติได้ อย่างเกื้อกูลกัน ปัจจุบันสภาพป่า
ต้ นน�้ำได้ด�ำเนิ นการควบคู่ไปกับการพัฒนาชุมชน โดยแก้ไขปัญหาความขัดแย้งด้าน
การใช้ทรัพยากรระหว่างภาครัฐกับชาวบ้านอย่ างสันติวิธี และมององค์รวมด้านการ