84 สืบโยดสาวย่าน
ทางวัฒนธรรมที่นี่ซึ่งมีกลุ่ มไทยพุทธ ไทยมุสลิม และกลุ ่ มคนไทยเชื้อสายจีน
ประกอบอาชีพเกษตรกรรมและประมงชายฝั่งยังชีพมาแต่เดิมนั้น ได้ถูกคุกคามเมื่อ
เปลี่ยนแปลงการผลิตแบบยังชีพไปสู่ระบบการผลิตแบบตลาดที่ใช้เทคโนโลยีแบบ
สมัยใหม่ในการผลิ ต พร้อมกั บการพัฒนาโครงสร้ างพื้นฐานอย่างรวดเร็วไปด้วยนั้น
ท�ำให้ชาวบ้านยังคงยากจนและประสบปัญหาต่ างๆ ตามมามากมาย จากสภาพดัง
กล่าวการกอบกู้ชุมชนจากแกนน�ำชุมชนและการรวมกลุ่มกันโดยใช้ทุนภูมิปัญญา
จึ งเกิดขึ้น โดยน�ำเอาปัญญาความรู้ของชุมชน เช่น สมุนไพร หมอยา หมอต�ำแย
อาหารพื้นบ้ าน ช่างฝีมือ ฯลฯ มาสร้างความแข็งแรงให้ แก่ชุมชน ในที่สุดชุมชน
เริ่มฟื้นตัวอย่างมั่นคงบนพื้นฐานของการอนุ รักษ์วั ฒนธรรม และสภาพแวดล้อม
ธรรมชาติที่ด�ำรงอยู่อย่างดี
ส�ำหรับบทความเรื่อง การท�ำนาในภาคใต้ (สุธิวงศ์ พงษ์ไพบูลย์, 2542) เบื้องต้น
เป็นการสะท้อนเป็นการสะท้อนให้เห็นภาพของการท�ำนาแบบเก่าที่อาศัยแรงงาน
คนและสั ตว์เลี้ยง ซึ่งเป็นการเกื้อกูลแรงงานในหมู่ของชาวบ้าน ในภาพของการท�ำ
นาแบบเก่าผู้เขียนได้เสนอภาพขั้นตอนการท�ำนา ซึ่งในแต่ ละขั้นตอน ชาวบ้านต้อง
ด�ำเนินการอย่างประณีตโดยที่ยังคงปฏิบัติวั ฒนธรรมประเพณี และความเชื่ อต่างๆ
อั นเนื่องมาจากการท�ำนามากมาย ซึ่งล้วนเกี่ยวข้องกับการกระท�ำเพื่อให้มีโชคลาภ
ได้ผลผลิตมาก ให้ฝนฟ้าอ�ำนวยตามฤดูกาลและเป็นการรวมกลุ่มคนในชุมชนให้
เป็นกลุ่มเดียวกันด้ วย นอกจากภาพเก่าของการท�ำนาแล้ ว ได้ ให้ภาพของการท�ำ
นาในปัจจุบันว่า เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมอย่างสิ้นเชิงทั้งเครื่องมือเครื่องใช้ในการ
ท�ำนา วัฒนธรรมประเพณีและความเชื่อ การใช้สารเคมีและปุ๋ยเพื่อเพิ่มผลผลิต
สภาพดังกล่ าวท�ำให้เกิดการสูญเสียอย่ างกว้างขวาง เพราะเนื่องจากเป็นการท�ำลาย
วัฒนธรรมชุมชนลงอย่างย่อยยับแล้วสภาพแวดล้อมตามธรรมชาติได้ถูกท� ำลายลง
ด้วย ซึ่งผลดังกล่าวท�ำให้ชุมชนขาดพลังและอ่อนแอลงอย่างเห็นได้ชัด
ผลงานวิจัยและบทความเกี่ยวกับการจัดทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมที่กล่าว
มาแล้ว ในส่วนของงานวิจัยมีเนื้อหาสาระ คือ การจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม
ที่ช่วยให้เห็ นกระบวนการผลิตของชุมชน และการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม