68 สืบโยดสาวย่าน
เห็นว่าอะไรคือองค์ประกอบของการเปลี่ ยนแปลง สภาพที่ เปลี่ยนแปลง และผล
ของการเปลี่ยนแปลง การศึกษาจึงท�ำให้เห็นสภาพเดิม สิ่งที่ท�ำให้เปลี่ยนและผล
กระทบจากการเปลี่ยนแปลง บทความเรื่องวัฒนธรรมการสร้างวรรณกรรมในภาคใต้
(สุธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์, 2547) ซึ่งหมายเฉพาะวรรณกรรมที่เขียนหรือบันทึกลงในสมุด
ข่อยหรื อใบลาน แสดงให้เห็นจุดมุ่งหมายของการสร้างวรรณกรรมว่า เพื่ออุทิศตน
หรืออุทิศสิ่งของเพื่อศาสนา หรือกระท�ำเป็นพุทธบูชา หรือเป็นการกระท�ำเพื่อเอา
บุญมิใช่เอาชื่อ ผู้แต่งวรรณกรรมส่วนใหญ่จึงเป็นบุคคลนิรนาม
นอกจากนี้หนังสือที่สร้างแต่เดิ มมักเป็นเรื่องที่เกี่ยวกับศาสนาหรือหลักธรรม
ทางศาสนาโดยตรง เพราะผู้สร้างถือว่าได้อนิสงส์มากกว่ าวรรณกรรมที่มีเนื้อหาทาง
โลก ช่วยให้ผู้อ่านและผู้ที่น�ำไปปฏิบัติได้เข้ าใกล้ศาสนายิ่งขึ้น ผู้ เขียนได้น�ำสาระ
ส� ำคัญที่แสดงถึงสิ่งดังกล่าวมาประกอบไว้ในเรื่องพระมาลัย พระมหาเวสสันดร
ชาดก และสุทธิกรรมชาดก เป็นต้น อีกทั้งยังได้เสนอว่าผู้สร้างวรรณกรรม นอกจาก
เป็นผู้รจนาแล้วยังหมายรวมถึงผู้จัดการให้มีขึ้น ผู้จาร และผู้คัดลอกอีกด้วย โดยที่ผู้
เกี่ยวข้องดังกล่าวต่างเห็ นว่าวิทยาทานมีอานิสงส์มากกว่ าวัตถุทาน คตินี้ท�ำให้การ
สร้างวรรณกรรมบูชาพระธรรมขยายเนื้อหาสาระจากคดีธรรมไปยังคดีโลกมากขึ้น
ทีทรรศน์ดังกล่าวนับเป็นภูมิปัญญาที่ส่งผลให้เกิดการสร้างหนังสือถวายวัดมีเนื้ อหา
สาระหลากหลายออกไป เช่น เป็นต�ำรายาบ้ าง ประวัติศาสตร์หรือพงศาวดาร
ท้องถิ่น ความเชื่อ ต�ำราเรียน แม้แต่เวทมนตร์คาถา นิทานประโลมโลก หรื อหัสคดี
ก็ มี การสร้างวรรณกรรมจึ งเป็นเครื่องมือส�ำหรับให้นิสัยแก่กุลบุตรและผู้สนใจนั่นเอง
นอกจากนี้บทความยังกล่าวถึงคติการสร้างหนังสือที่เกิดขึ้นใหม่ในรัชกาลที่ 5 แห่ง
กรุงรัตนโกสินทร์อีกว่า เมื่อมีโรงเรียนสอนภาษาไทยเกิดขึ้นตามหัวเมืองแล้ว การ
แต่งหนังสือประเภทกลอนสวดเพื่อใช้ประกอบการอ่านหนังสือให้แตก ซึ่งส่วนใหญ่
เป็นนิทานประโลมโลกก็มีมากขึ้น ทั้งนี้เพราะเพื่อให้เนื้อเรื่องเป็นสิ่งจูงใจผู้สวดและ
ผู้ฟัง และมั กแต่งเป็นร้อยกรองเพื่อสะดวกในการจ�ำและง่ายต่อการฟัง
ในส่วนของการจารหรือเขียน แต่เดิ มถือคติ ว่าจะต้องจารลงในหนังสือบุด
หรือสมุดข่อย หรื อใบลาน โดยที่ตัวอักษรทุกตัวอยู่ใต้เส้นบรรทัด โดยถือเป็นจารีต