64 สืบโยดสาวย่าน
การด�ำเนินการวิจัยดังกล่าว ผู้วิจัยได้รวบรวมข้อมูลที่เก็บรวบรวมจากการ
สั มภาษณ์บุคคลในพื้นที่ที่ศึกษาแล้ววิเคราะห์เนื้อหา คุณค่าและน�ำเสนอเป็นความรู้
ใหม่ที่ไม่ได้เปลี่ยนแปลงไปจากการศึกษาแต่เดิมมากนัก มิได้ให้ความหมายที่ลึกซึ้ง
ต่ อการท�ำความเข้าใจชุมชน ไม่เห็นภาพของชุมชนที่ปรับเปลี่ยน ซึ่งเป็นพลวัตอยู่ใน
ปัจจุบัน ส่วนผลงานวิจัยที่ได้จากการศึกษารวบรวมข้อมูลเอกสาร การสัมภาษณ์
การศึกษาวิเคราะห์ การเปรียบเทียบ รวมไปถึงการตี ความ และการแสดงให้เห็นถึง
พลวัตชุมชน ได้แก่ เรื่องการปฏิสัมพั นธ์ระหว่างศาสนิกที่ปรากฏในจังหวัดปัตตานี
ยะลา และนราธิวาส ความเชื่อเกี่ยวกับการแสดงโนรา การศึกษาเกี่ยวกับความ
เชื่อในการแสดงหนังตะลุงในจังหวัดสงขลา และการผลิตกริชปัตตานี งานวิจัยเรื่อง
การปฏิสัมพั นธ์ระหว่างศาสนิกชนที่ปรากฏในจังหวัดปัตตานี ยะลา และนราธิวาส
เป็นงานที่ ศึกษากระบวนการปฏิสัมพั นธ์และการรอมชอมระหว่างผู้ที่นับถือศาสนา
อิ สลามกับผู้ที่นับถือศาสนาพุทธในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ ด้วยการตี ความ
จากข้อมูลการปฏิสัมพันธ์ต่อกันระหว่างศาสนิกชนทั้งสองกลุ่มดังกล่าว พบว่า มี
การยอมรับในความแตกต่างของค่านิยม การตกผลึกแห่งความเป็นกัลยาณมิตร ซึ่ง
ก่ อตัวจากระบบอุปถัมภ์ในลักษณะของความสั มพันธ์ เช่น ความเป็ นเกลอ เป็น
เครือญาติ เป็นเจ้านาย – ลูกน้อง เป็นครู – เป็นศิษย์ และเป็นนายจ้าง – ลูกจ้าง
เป็นต้น งานชิ้นนี้เป็ นการตีความจากปรากฏการณ์ทางสังคม ที่ช่วยให้เห็นพลวัตของ
สั งคม ใน 3 จังหวัดภาคใต้ได้ อย่างดี นับเป็นการก้าวพ้นจากการเก็บรวบรวมข้อมูล
และการวิเคราะห์มาสู่การตี ความ อันแสดงถึ งการใช้ประโยชน์ที่ชัดเจนขึ้น (รัตติยา
สาและ, 2544) ส่วนงานวิจัยเรื่องความเชื่ อเกี่ยวกับการแสดงโนราและหนังตะลุงก็
เช่นเดียวกัน นอกจากรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์เกี่ยวกับความเชื่อต่างๆ ทุกแง่มุม
แล้ว ยังได้สังเคราะห์ข้อมูลความเชื่อทั้งหมดโดยชี้ให้เห็นว่า ความเชื่อดังกล่าวยัง
คงมีอิทธิพลต่อชาวบ้านอยู่มาก (จ�ำรูญ วงศ์กระจ่าง, 2542) การผลิตกริชปัตตานี
เป็นงานวิจัย อีกเรื่องหนึ่งที่ศึกษาจากเอกสารและจากข้อมูลการผลิตอย่างแท้จริง
ท�ำให้ได้รายละเอียดเชิงประจักษ์ ด้านองค์ประกอบ การจั ดการ ภูมิปัญญาท้ องถิ่น
สภาพเศรษฐกิจ ค่านิยม ความเชื่อ ขั้นตอนการผลิต และผลกระทบจากการผลิต
พลวัตหรือการเคลื่อนไหวดังกล่าวคือ ความยั่งยืนหรือความอยู่รอดของกริชปัตตานี
(สุธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์ สมบูรณ์ ธนะสุ ข และพิชัย แก้วขาว, 2543)