62 สืบโยดสาวย่าน
2.4 พลังความคิดและภูมิปัญญาในคติชนวิทยา
งานศึ กษาวิจัยทางคติชนวิทยาเกี่ยวกับภาคใต้เท่าที่ประมวลได้ขณะนี้มี
ประมาณ 40 กว่าเรื่อง มีทั้งงานวิทยานิพนธ์ งานวิจัยทั่วไป และงานศึ กษาค้นคว้า
ที่เป็นบทความวิชาการ ในส่วนของงานวิจัยซึ่งเป็นวิทยานิพนธ์เกือบทั้งหมด เมื่อ
พิจารณาเนื้อหาพบว่ามีสาระเกี่ยวกับ ความเชื่อ ประเพณีและพิธีกรรม การผลิต
นิทาน ชื่อบ้านนามเมื อง และโลกทรรศน์ การศึกษาวิจัยเกี่ยวกับความเชื่อ ประเพณี
และพิธีกรรม เป็นงานศึ กษาที่ส่วนใหญ่ผสมผสานกันอยู่ ขึ้นอยู่กับการเน้นว่าอะไร
คือสาระหลักและสาระรอง ส�ำหรับความเชื่อมีประเด็นย่อยที่ศึกษาเกี่ยวกับประเพณี
เกจิอาจารย์ การรักษาโรค การกีฬา การประกอบอาชีพ การอาหาร การละเล่น
หรือมหรสพ และสิ่งของเครื่องใช้ งานศึกษาวิจัยเกี่ยวกับประเพณี ศึกษาความ
เชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับศาลพระภูมิ ประเพณีไหว้พระจันทร์ของชาวไทยเชื้อสาย
จี น ประเพณีการสวดบ้าน และการไหว้แม่ย่านางเรือ ประเด็นเกี่ยวกับเกจิอาจารย์
ศึกษาเรื่องหลวงพ่อทวดและเกจิอาจารย์ในจังหวัดสุราษฎร์ธานี ประเด็นเกี่ยวกับ
การรักษาโรค ศึกษาเกี่ยวกับการรั กษาโรคกระดูก และการรักษาโรคด้วยสมุนไพร
ด้านการกี ฬา ศึกษาความเชื่ อที่เกี่ยวข้องกับกีฬาชนวัว ด้านการประกอบอาชี พ
ศึกษาเกี่ยวกับความเชื่อและพิ ธีกรรมในการท�ำนา การอาหาร ศึกษาเกี่ยวกับอาหาร
ที่ใช้ในพิธีกรรมของชาวไทยเชื้อสายจีน การละเล่นหรือมหรสพ ศึกษาเกี่ยวกับความ
เชื่อในการแสดงมโนห์รา หนังตะลุง และโนราแขก ส่วนสิ่งของเครื่องใช้ศึกษาเกี่ยว
กั บกริช
การศึกษาเกี่ยวกั บนิทาน เป็นงานวิจัยทางคติชนวิทยาที่มีน้อย ปรากฏเพียง
2 เรื่อง คือ การศึกษาวัฒนธรรมที่ปรากฏในนิทานพื้นบ้านของชาวไทยพุทธ (สมพาษท์
สุ วรรณรัตน์, 2543) และการศึกษานิทานของชาวไทยมุ สลิม (สุทธาทร พูลสวัสดิ์,
2539) นอกจากการศึกษาทางคติชนดังกล่าวแล้วยังศึกษาคติชนในสาระอื่นๆ คือ
ชื่ อบ้านนามเมือง วิถีการผลิตของชุมชน และโลกทรรศน์ของชาวไทยภาคใต้ จาก
เนื้อหาสาระงานวิจัยทั้งงานที่เป็นวิทยานิพนธ์ และงานวิจัยทั่วไป พบว่า เป็นงานที่
ก� ำหนดกรอบเนื้อหาในแต่ละเรื่องไว้ชัดเจน และยึดถือรูปแบบการน�ำเสนอที่สื บต่อ