งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 57
ด้านภูมิปัญญา สาระส�ำคัญที่กล่าวถึง พบว่า กระบวนการเกิ ดภูมิปัญญา
เกิดจากทุนทรัพย์ที่เป็นทรัพยากรธรรมชาติ ทรัพยากรทางวัฒนธรรม และเกิดการ
หลอมรวมโดยผนวกเข้ากับความเปลี่ยนแปลง เกิดเป็นองค์ความรู้หรือภูมิปัญญา
ใหม่ที่เป็นทางเลื อกในปัจจุบัน ภูมิปัญญาใหม่ของชุมชนจึงเป็นวัฒนธรรมชาว
บ้านที่ ตกผลึกเป็นศาสตร์ชาวบ้ าน ซึ่งใช้ ประโยชน์อยู่ในชุ มชน อย่างไรก็ตาม
การเกิดของภูมิปัญญายังเกี่ยวข้ องอยู่กับพหูสูต และภูมิปัญญาของผู้แต่ งเป็น
ประการส�ำคัญด้วย ด้านความหลากหลายของภูมิปัญญา พบว่า มีสาระส�ำคัญ
คือ ภูมิปัญญาว่าด้วยการอนุรักษ์และส่งเสริมการสร้างหนังสือบุด การใฝ่เรียนใฝ่
รู้และเชิดชูนักปราชญ์ การคบ คนและการทันโลกทันคน การวางตัวและครองตน
การตระหนักค่าธรรมชาติ สุขวิทยา การจัดการ การปลูกฝัง คารวธรรมและการ
ยึดมั่นในขนบประเพณี การพึ่งตนเองและพึ่งพาผู้อื่น และการเคี่ยวเข็ญให้เข้มแข็ง
ด้านคุณค่าของวรรณกรรมทักษิณพบว่ า มีคุณค่าอย่ างยิ่งด้านคติชนวิทยา ด้าน
ประวัติศาสตร์และโบราณคดี ด้านอรรถรสและสุนทรี ยรส และด้านการท้วงติง การ
ชี้ทางและการสร้างจิตส�ำนึก คุณค่าดังกล่าวแสดงถึงความเป็นท้องถิ่นและความ
เป็นชาวบ้านภาคใต้ ซึ่งเห็นได้ชัดในวรรณกรรมแทบทุกเรื่อง อาทิ บัญชีสิ่งของที่
ชาวบ้านเมืองสงขลาท�ำขึ้นที่จัดส่งไปกรุงเทพฯ ในสมัยรัชกาลที่ 5 สุบินค�ำกาพย์
นายดันค�ำกาพย์ ป้องครกค�ำกาพย์ วรวงศ์ค�ำกาพย์ สุ ภาษิตค�ำกาพย์ พระปรมั ตถ์
ค�ำกาพย์ พระรถ เมรี ค�ำกลอน อุเทนค�ำฉันท์ มหาราชค�ำฉันท์ ภาษิ ตลุงสอนหลาน
ค�ำกาพย์ เป็นต้น
ผลการศึ กษาวิจัยเรื่องภูมิ ปัญญาทักษิณจากวรรณกรรมท้องถิ่น ซึ่งจ�ำแนก
เป็น 3 โครง การย่อยที่กล่าวมาแล้ว เป็นความพยายามของคณะผู้วิจัย จ�ำนวน
40 คน ที่ร่วมกันศึ กษา เพื่อประมวลองค์ความรู้ เกี่ยวกับวรรณกรรมทั กษิณให้
สมบูรณ์ที่สุด ด้ วยเหตุผลที่ว่ าสรรพวิทยาการต่างๆ ที่บรรพบุรุษสั่งสมโดยถ่ ายทอด
เป็นหนังสือบุดอย่างเอนกอนันต์นั้น ล้วนมี คุณค่าอย่างยิ่งต่อภาคใต้และสังคมไทย
เนื้อหาสาระของวรรณกรรมจากการศึกษาแม้จะครอบคลุมอย่างกว้างขวางโดยน�ำ
มาจากข้อมูลต่างๆ คือ จารึก ประวัติศาสตร์ พงศาวดาร ต�ำนาน บันทึกเหตุการณ์