58 สืบโยดสาวย่าน
ความเชื่อคตินิยม หลักศาสนา ปรัชญา กฎหมาย ประเพณี พิธีกรรม สุภาษิต
ค�ำสอน ต�ำรา คัมภี ร์ต่างๆ การแพทย์ นิทานประโลมโลก นิราศ วรรณกรรมเฉพาะกิจ
บุคคลและสถานที่ และปกิณกะ แต่ก็มิใช่ข้อสรุปที่ สมบูรณ์ ทั้ งนี้เพราะว่า ยังมี
วรรณกรรมทักษิ ณเป็นจ� ำนวนมหาศาลที่รอการศึกษาอยู่
นอกเหนื อจากการด�ำเนินงานที่สมบูรณ์ในระดับหนึ่งแล้ว ความน่าสนใจ
ของการศึกษาครั้งนี้ ประการแรก คือ มีวรรณกรรมเป็นจ�ำนวนไม่น้ อยที่ไม่เคยมี
ใครศึกษาและเผยแพร่อย่างจริงจังให้เป็นที่รับรู้ต่อสาธารณชนอย่างกว้างขวางมา
ก่อน ประการที่สอง ในเมื่อวรรณกรรมดังกล่าว มิได้ศึกษาอย่างจริงจังและไม่เคย
เผยแพร่ มาก่อน จึงเป็ นที่รับรู้ในวงจ�ำกัด สรรพวิทยาการทั้งปวงก็ยังแต่จะเสื่อมสูญ
และหมดสิ้นไปตามกาล เมื่อเป็นเช่นนี้การที่วรรณกรรมดังกล่าวน�ำมาศึกษาเผยแพร่
จึ งช่วยไขความจริงบางประการเกี่ยวกั บประวัติศาสตร์ สังคม ความเชื่อ ค่านิยม
วิถีชีวิต ฯลฯ อันเป็นการช่วยเสริมความรู้เกี่ยวกับผู้คนและสังคมภาคใต้ให้แจ่มชัด
ขึ้นในระดับหนึ่ง ความน่าสนใจอีกประการหนึ่งคือ เป็นการชี้ให้เห็นว่าภูมิปัญญา
ทางวรรณกรรมของมนุ ษยชาติไม่ ได้จ�ำกัดอยู่แค่ เมืองหลวง เมืองใหญ่ หรือเมื อง
ศูนย์กลางเท่านั้น แต่ผู้คนและสังคมอื่นๆ ต่างได้สร้างสรรค์วรรณกรรมเพื่อบันทึก
เรื่องราวที่เกี่ ยวข้องกับสังคมของพวกเขาอีกทั้งช่วยให้มองเห็ นอิทธิพลบางประการ
ของการก่อเกิดวรรณกรรมที่หลากหลายอีกด้วย อย่างไรก็ตาม การศึกษาวิ จัยทั้ง 3
โครงการย่อยครั้งนี้เป็นเพียงแค่ส่วนเสี้ยวที่น้อยนิดดังที่กล่าวมาแล้ว อนึ่งเครื่ องมือ
ที่ใช้ในการศึกษาอย่างหนึ่งที่ส�ำคัญ คือ การเรียนรู้ขอม – บาลี และขอม – ไทย
การฟื้นกลั บไปเรียนรู้สิ่งดังกล่าวสถาบั นการศึกษา รวมทั้งสถาบันวิจัยต่างๆ จะ
ต้ องให้ความสนใจ และภาครัฐจะต้องพร้อมที่จะส่งเสริ มการน�ำไปใช้ประโยชน์ด้าน
การพัฒนาอย่างจริงจัง ส�ำหรับผลงานวิจัยที่เป็ นวิทยานิพนธ์ ซึ่งมีเนื้อหาสาระเกี่ยว
กั บวรรณกรรมท้องถิ่น พบว่า มีทั้งศึกษาเกี่ยวกับชีวประวัติและผลงานของบุ คคล
นิทานชาวบ้าน และศึกษาแง่มุมใดมุมหนึ่งเกี่ยวกับผลงานวรรณกรรม การศึกษา
เกี่ยวกับชีวประวัติและผลงานของบุคคลมุ่งรวบรวมประวัติ และผลงานเป็นหลัก
ด้ วยการก�ำหนดประเด็นศึกษาวิเคราะห์ อย่างง่ายๆ เช่นเดียวกับนิทานที่มุ่งรวบรวม
จ� ำแนกประเภทตามเนื้อหาและวิเคราะห์สาระ