302 สืบโยดสาวย่าน
การรักษาอาการบาดเจ็ บของกระดูกและข้อ (อมรพันธุ์ ธานีรัตน์, 2548) ซึ่งเก็บข้อมูล
จากหมอ ผู้ป่วย และผู้ทรงวุฒิ รวมทั้ งการสังเกตจากการเข้ามีส่วนร่วมในการรักษา
ได้องค์ความรู้ว่า หมอทั้งหมดเป็นเพศชาย เป็นฆราวาสและพระสงฆ์อยู่ในวัยสูง
อายุ การศึ กษาอยู่ในระดับประถมศึกษา มีอาชีพหลักเกษตรกรรม ความสัมพันธ์ใน
ครอบครัวเครือญาติราบรื่น อบอุ่น มีฐานะเศรษฐกิจปานกลาง แรงบันดาลใจในการ
เป็นหมอเกิดจากการได้รับคัดเลือกจากหมอรุ่นเก่าว่ามีคุณสมบัติเพียงพอต่อการ
สื บทอดความรู้จากบรรพบุรุษ คือ มีคุณธรรม เสียสละ อดทน และแสวงหาความรู้
ส� ำหรับการแสวงหาความรู้เพิ่มเติมได้จากศึกษาด้วยตนเอง จากประสบการณ์การ
รักษา และการแลกเปลี่ยนความรู้ในกลุ่มหมอด้วยกัน ส่วนหมอกระดูกรุ่นใหม่ได้ น�ำ
ความรู้ของแพทย์สมัยใหม่มาปรับใช้ องค์ความรู้จากการศึกษา ได้แก่ ลักษณะการ
บาดเจ็บของกระดูกและข้อ รูปแบบการรักษา ขั้นตอนการรักษา การฟื้นฟูสภาพ
ผู้ป่วยหลังการรักษา การสิ้นสุดการรักษา ผลการรักษาและความนิยม ตลอดจน
ความเชื่อเกี่ยวกั บการรักษา ส�ำหรับปัญหาและอุปสรรคที่เกี่ยวข้องในการรักษา
คือ ขาดผู้สืบทอดการเป็นหมอพื้นบ้ าน ขาดการยอมรับจากการแพทย์ สมัยใหม่
ส่วนแนวทางการอนุรักษ์ควรเปิดโอกาสให้หมอกระดูกพื้นบ้านมีพื้นที่รักษาตาม
ธรรมชาติ ควรมีการรวมเป็นเครือข่ายกลุ่มเพื่อแลกเปลี่ยนความรู้ ส่วนการศึกษา
เรื่องแบบแผนการดูแลสุขภาพของหญิงมีครรภ์ หญิงหลังคลอด และทารกแรกเกิด
โดยกระบวนการภูมิปัญญาท้องถิ่นของจั งหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งใช้วิธีการศึกษา
แบบเดียวกันกับการรักษาการบาดเจ็บของกระดูกและข้อ (จิตติมา ด�ำรงวัฒนะ,
2550) พบว่า แบบแผนการดูแลสุขภาพหญิงตั้งครรภ์ หญิงหลังคลอด และทารก
แรกเกิดโดยกระบวนการภูมิปัญญาท้องถิ่นไม่สามารถน�ำมาใช้ได้ทั้งกระบวนการ
น�ำมาใช้เพียงบางขั้นตอน เท่านั้น เช่น การนวดท้อง การคัดท้อง และการอยู่ไฟ
หลังคลอดบุตร พิธีการท�ำคลอดมีน้อยลงเพราะนิ ยมท�ำคลอดที่โรงพยาบาลส� ำหรับ
ตัวยาสมุนไพรยังคงยอมรับและนิยมใช้ ด้านพลังอ�ำนาจเหนือธรรมชาติคงเหลือ
เพียงพิธีกรรมที่เป็นเอกลักษณ์ในแต่ละพื้นที่ ส่วนด้านพิธีกรรมในแต่ละช่วงวัยเด็ก
เสื่อมคลายลง