236 สืบโยดสาวย่าน
ส่ วนประกอบไม้ยางพาราเพื่อพัฒนาบรรจุภัณฑ์ (พิชัย สุขวุ่น, 2546) งานชิ้นนี้มีการ
จัดเวทีชาวบ้านเพื่อหาแนวทางความต้องการของชุมชนที่ผลิตไข่เค็มไชยา อ�ำเภอ
ไชยา และผีเสื้อใบยางพาราควนสุบรรณ อ�ำเภอบ้านนาสาร จังหวัดสุราษฎร์ธานี
พบว่า ชุมชนต้องการบรรจุภัณฑ์ที่ใช้วั สดุในท้องถิ่นที่สามารถผลิตเองได้ สร้ างมูลค่า
เพิ่มให้แก่สินค้า และไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ได้วัสดุที่ตรงกับความต้องการ
ของชาวบ้าน คือ ไม้ยางพารา หลังจากนั้นน�ำมาพั ฒนาเป็นบรรจุภัณฑ์และน�ำไป
ใช้เป็นบรรจุภัณฑ์ไข่เค็มไชยาและผีเสื้อใบยางพารา หลังการติดตามผลพบว่าแม้
บรรจุภัณฑ์ที่ออกแบบสามรถเพิ่มมูลค่าให้กับไม้ยางพารา แต่มีต้นทุนการผลิตสูง
กว่ากล่องกระดาษ และมีน�้ำหนักมากกว่าและยากต่อการขนส่ง การศึกษาปัจจัย
ที่ส่งผลส�ำเร็จต่อธุรกิจชุมชนกรณีผลิตภัณฑ์กะปิหมู่บ้านเกาะแรต อ�ำเภอดอนสัก
จังหวัดสุราษฎร์ธานี (มาโนชย์ นวลสระ, 2545) งานชิ้นนี้กล่าวถึง ชาวบ้านเกาะ
แรตซึ่งเป็นชาวไทยเชื้อสายจีนมีวิ ถีชีวิตเกี่ยวข้องกับอาชีพประมง เมื่อทรัพยากร
สั ตว์น�้ำร่อยหรอ รายได้จากการจับสัตว์น�้ำไม่เพียงพอต่อการด�ำรงชีพ หญิงสตรีจึง
แปรรูปวัตถุ ดิบจากทะเล ที่ประสบความส�ำเร็จและเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย
คือ ผลิตภัณฑ์กะปิ ชาวบ้านที่รวมกลุ่มได้พัฒนารูปแบบ โครงสร้างการผลิต และ
การตลาด พยายามเน้นการจัดการธุรกิจชุมชนด้วยการสร้างเครือข่ายภายในและ
ภายนอก มีหน่วยงานรัฐบาลให้การสนับสนุน และได้รั บความร่วมมือจากผู้น�ำชุมชน
สามารถคงไว้ภูมิปัญญาท้องถิ่นการผลิตแบบดั้งเดิมได้ ท�ำให้ธุรกิจชุมชนของที่นี่
ประสบความส� ำเร็จอย่างยั่งยืน
ส�ำหรับงานวิจัยเชิงปฏิ บัติการแบบมีส่วนร่วม นอกจากการศึกษาเอกสาร
และเก็บข้อมูลภาคสนาม สัมภาษณ์บุคคลและกลุ่มสนทนาแล้ว ยังเน้นการจัดเวที
ชุมชนเพื่อแสวงหาค�ำตอบและผลักดันให้เกิดการมีส่วนร่วม งานกลุ่มนี้มี 4 เรื่อง
ได้แก่ การวิจัยปฏิ บัติการถ่ายทอดองค์ความรู้เพื่ อพัฒนาชุมชนพื้นที่ป่าต้นน�้ำ ต� ำบล
เขาพระ อ�ำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา (ศรีสุดา รัตนะ, 2548) งานวิจัยชิ้นนี้กล่าวถึง
ชุ มชนต้นน�้ำเขาพระว่า มีทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ มีวิถีชีวิ ตที่ เกื้อกูลกัน
ระหว่างคนกับคน คนกับธรรมชาติ กันมายาวนาน วัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น
ที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชน คือ อาหาร ยารักษาโรค งานหัตถกรรม การเกษตรพื้น