238 สืบโยดสาวย่าน
แลกเปลี่ยนเรี ยนรู้ การสนทนากลุ่ม และการศึกษาสภาพจริง พบปัญหาที่ส่งผลก
ระทบต่อล�ำน�้ำท่าทอง ได้แก่ ปัญหาจากน�้ำเสี ย ปัญหาสัตว์น�้ำลดลง ปัญหาบุกรุก
พื้นที่ของนายทุ น ปัญหาขยะมูลฝอย ปัญหาจากโรงงานอุตสาหกรรม ปัญหาจาก
การท�ำนากุ้ง และปัญหาจากถ่ายน�้ำมั นจากเรือ การแก้ปัญหาดังกล่าวสามารถแก้
ได้หลายวิธี วิธีที่บรรลุผลอย่างยั่งยืนและต่อเนื่ อง คือ การรวมกลุ่มของชาวบ้านใน
แต่ละหมู่บ้าน แล้วสร้างเครือข่ายเป็นกลุ่มใหญ่ โดยกลุ่ มได้สร้างกระบวนการเรียนรู้
ในการอนุรักษ์ล�ำน�้ำท่าทองอย่างยั่งยืน ด้วยการร่วมการปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม
ท�ำให้ชาวบ้านเกิดการเรียนรู้ ในการก�ำหนดวิธีการหรือยุทธศาสตร์ และขั้นตอนการ
สร้างแผนปฏิบัติ มีการจัดประชุมกรรมการกลุ่มอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่ง
แวดล้อมคลองท่าทองใหม่ทุกวันอาทิตย์แรกของเดือน เมื่อมีปัญหาเรื่องใดได้เชิญผู้
รู้มาให้ความรู้และข้อคิดเห็น โดยที่คณะกรรมการกลุ่มจะสรุปผลการด�ำเนินงานที่
ผ่ านมาแต่ละเดือนให้กลุ่มใหญ่ทราบ เพื่ อขับเคลื่อนให้ชาวบ้านได้ร่วมกันคิดร่วมกัน
ท�ำในการใช้ประโยชน์และการอนุรักษ์ล�ำน�้ำท่าทองอย่ างยั่งยืนต่อไป การศึกษาและ
พัฒนาศักยภาพศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ : กรณีศึกษาลิเกป่าและสวดมาลัย
(เจริ ญ ศรประดิษฐ์ และกอมารุดดิน ยีสา, 2548) งานชิ้นนี้ให้ความรู้เรื่องการแสดง
ลิ เกป่าและสวดมาลัยในจังหวัดสุราษฎร์ธานีว่ามีพัฒนาการมาต่อเนื่องยาวนาน แต่
เดิมการละเล่นทั้งสองมีอยู่หลายคณะ แต่ปัจจุบันลิเกป่ามีเหลืออยู่เพียง 8 คณะ คือ
ในอ�ำเภอพุนพิน ได้แก่ ลิเกป่าพันปี ลิเกป่าสะพรั่งน้อย สงวนศิลป์ ลิเกป่าสนิท ทิพย์
บรรพต และลิเกป่ าในพัง อ�ำเภอไชยา ได้แก่ ลิเกป่า ช.เสริมกิจ สุวรรณศิลป์ อ�ำเภอ
ท่าชนะ ได้แก่ ลิเกป่าร่มไทรทอง อ�ำเภอเคียนซา ได้แก่ ลิเกป่าวิจิตร สงวนศิลป์
และอ�ำเภอกาญจนดิษฐ์ ได้แก่ ลิเกป่าจรัสศิลป์ ส่วนสวดมาลัยมีเหลือเพียง 4 คณะ
คือ ในอ�ำเภอไชยา ได้แก่ สวดมาลัยนายวารี ปัญญาอภิวงศ์ สวดมาลัยบ้านสาม
สัก และสวดมาลัยบ้านยางเตี้ย และในอ�ำเภอท่าชนะ ได้แก่ สวดมาลัยสมอทอง
ด้านองค์ความรู้เกี่ยวกับองค์ประกอบของลิเกป่ าแต่ละคณะ ได้แก่ โรงที่ใช้แสดง
ผู้ แสดง เครื่องดนตรี เรื่องที่ใช้แสดง โอกาสในการแสดง บทร้องและล�ำดับการแสดง
บทบาท ความเชื่ อ และความคลี่คลายเปลี่ ยนแปลง ลิเกป่าทุกคณะมีองค์ประกอบ
ที่คล้ายคลึงกัน มี ทั้งที่ยังคงสภาพเดิม และเปลี่ยนแปลงไป ส�ำหรั บองค์ความรู้